jasnego swego pojęcia stosunku wiedzy i wiary, stoi na stanowisku racjonalistowskiém. Oddał jednak pewne usługi metodzie, bo dogmata pojmował jako części jednej i tej samej prawdy zasadniczej, nie zaś tylko jako prawdy luźnie obok siebie leżące, węzłem czysto zewnętrznym połączone. Chciał więc dać zupełny system teologiczny, oparty na dogmacie usprawiedliwienia. W usprawiedliwieniu widzi akty trzech cnót teologicznych: wiary, nadziei i miłości, i dla tego trzy u niego są części nauki teologicznej, odpowiadające trzem tym cnotom. W ogóle sławę swoją zawdzięcza raczéj romantyzmowi swojego życia, niż istotnym zasługom na polu ściśle naukowém. O Abelardzie pisali: Schlosser, Abelard und Dulcin. Goldhorn, De summis principiis theologiae Abelardeae, 1836. Franck, o Abelardzie w Kwartalniku tybingskim r. 1840. Cousin, Oeuvres inédits d'Abelard. Remusat, Abelard, Paryż 1845. M. Guizot, Abelard i Heloiza. (Hefele). A. B.
Abelieni, albo Abelici, Abelonici, sekta heretyków mało znanych; żyli oni przez kilka lat blisko Hippony w Afryce. W związku małżeńskim wzbraniali sobie małżeńskiego pożycia. Powodem do tego było, zdaje się, naśladowanie czystości Abla, który jakkolwiek był żonaty, miał żyć w zupełnej czystości. Nie chcieli oni przez potomstwo szerzyć grzechu pierworodnego. Ta mniemana wstrzemięźliwość wkrótce okazała się sprosnym nierządem (Anonim, Praedistinatus, c. 87). G. W. F. Walch w Historji kacerzy (Kätzergeschichte 1,608) bez dostatecznej przyczyny wypowiada przypuszczenie, że sekta ta nieistniała wcale. (Haas).
Abelly Ludwik, dr teologji, ur. r. 1603, † 4 Paźdz. 1691. Był proboszczem w Paryżu, potém biskupem rodyjskim we Francji (Rhodez, Rutheni); na starość (1664 r.) złożył swą godność i osiadł u kks. lazarystów w Paryżu. Uczony ten i pobożny prałat kilka dzieł napisał. Z tych znakomitsze: 1) Medulla Theologica, pierwszy raz wydana r. 1650 i odtąd wielekroć przedrukowana. Za życia autora było 9 edycji, w naszych czasach ostatnia ratysbońska r. 1839. Jest krótkim zbiorem teologji dogmatycznej i moralnej, napisanym przeciwko dziełu angielskiego kalwinisty Amesiusza, pod tymże tytułem w Amsterdamie drukowanemu. Książka ta, jak od jednych pochwały, tak od drugich liczne odbierała nagany. U nas używano jej za podręcznik w seminarjach i drukowano z rozporządzenia władzy djecezalnej w Krakowie, 2 części r. 1706, 1709, 1729, in 8°. 2) Tradition de l’Église, touchant la dévotion des Chrétiens envers la S. Vierge (1652, 1662, 1672, in 8°), wykazuje odwieczną tradycję i praktykę Kościoła względem czci N. M. P. 3) La vie du vénérable serviteur de Dieu, Vincent de Paul (1664, in 4); pierwsza edycja najlepsza, z powodu licznych ustępów przeciwko jansenistom, którzy za to oczerniali autora tak dalece, iż zmuszonym był bronić się w dziele: Défense de M. Vincent de Paul, contre le faux discours de sa vie (1668, in 4), na co znowu w roku następ. wydał ktoś Réplique. Jest w polskim przekładzie Abellego „Żywot św. Wincentego a Paulo, fundatora i pierwszego generała Congr. Mission." (8° bez miej. i r.), oraz inne podobne dzieło, p. t. „Jasna pochodnia żywota w. sługi Bożego św. Franc. Salezjusza" (Krak. 1718 in 4). 4) La Couronne de l’année chrétienne, ou Méditations sur les plus importantes vérités de l’Evangile. Książka ta wydana po łacinie r. 1732, i po polsku p. t. „Korona całego roku chrześcijańskiego; albo Medytacye o najprzednieyszych Prawdach Ewanieliey Chrystusowey” (Warsz. 1694; i Krak. 1765, 2 vol., in 4). 5) Sacerdos christianus, seu ad vitam sacerdotalem pie insti-
