ką, Adelajda znów zaprowadziła lepszy porządek na niemieckim dworze. R. 981 obchodziła ona, z synem i jego żoną, święta Wielkanocne w Rzymie, a powróciwszy w jesieni do Pawii, otrzymała od syna zatwierdzenie znacznej darowizny dla klasztoru San Salwator. Wszakże nowe cierpienia zbliżały się dla Adelajdy, gdy Otton II przedsięwziął wyprawę w Kalabrji przeciwko Grekom. Nieszczęsny koniec tej wyprawy wcześnie przewidziała Adelajda i starała się od niej odwieść syna. Otton nie posłuchał matki i w skutek wyprawy um. w Rzymie r. 983, a Teofanija objęła po nim rządy. Podejrzliwa i nieprzyjazna dla cesarzowej matki, srodze ją prześladowała, ale wkrótce nagle um. w Niemwegen 991 r. Regencja i opieka nad małoletnim Ottonem III spadła na Adelajdę. I wówczas nie małe spotkało ją cierpienie, gdy córka jéj Emma, zaślubiona królowi Francji, zostawszy wdową, w skutek niegodziwych potwarzy, wzgardzoną była przez własnego syna. Lubo św. Adelajda wpłynęła na pogodzenie się młodego króla Ludwika z matką, lecz nowe intrygi przyspieszyły śmierć Emmy. Jako regentka Niemiec, Adelajda umiała pogodzić publiczne swoje powinności z pobożnemi ćwiczeniami i miłosiernemi uczynkami. Dwór jej otwarty dla wszystkich dobrych, wzorem był porządku klasztornego; pomimo surowej sprawiedliwości, miłość, ożywiająca wszystkie jej czyny, jednała jej wszystkie serca. Patrzyła na zgon wielu członków rodziny, przeżyła i brata swego Konrada burgundzkiego, zm. r. 993 i córkę Matyldę, zm. r. 999, przełożoną klasztoru kwedlinburgskiego, naśladującą cnoty swej matki. Życie Adelajdy przedstawia wzór wszystkich cnót, a szczególniej żywej wiary i nieustraszonego męztwa, jakie ją podtrzymywało zarówno w poniżeniach, jak i wśród cesarskiego majestatu. „Erat enim et in fide secura firmitas, in spe firma securitas“, mówi o niéj św. Odyllon (Vita Adelheidis). Ostatni rok życia swego poświęciła przygotowaniu się do dobrej śmierci. Gdy jechała do Burgundji, dla pogodzenia siostrzeńca Rudolfa III z jego poddanymi, zbaczała nieraz daleko z drogi, aby odwiedzać kościoły i klasztory, przez siebie założone i uposażone, i osobiście przekonać się, czy wszystko jest w należytym porządku. W Lozannie spotkał ją siostrzeniec, zkąd udał się z nią do Orby i tu nastąpiło upragnione przez nią pojednanie. Spełniwszy ten ostatni dobry uczynek, pożegnała się ze swymi przyjaciółmi i oświadczyła opatowi Majolusowi o bliskiej swej śmierci. Następnie udała się do Alzacji, do najbardziej przez siebie ulubionej prowincji, i przygotowawszy się na śmierć, ze świętą rezygnacją oddała Bogu pobożną swą duszę, 26 Gr. 999 r. w Selz, sześć mil od Strasburga. Część relikwji tej świętej zachowuje się w skarbcu hanowerskim. Żywot św. Adelajdy, wyjęty ze współczesnych kronik, opisał św. Odyllon, opat w Cluny. Breitenbauch wydał po niemiecku historję jej życia w Lipsku 1788 r. Patrz także historję jej cudów, u Leibnitza, Scriptor. rerum Brunswicensium, I. str. 262—273. J.
Adelajda, Domicella, córka Kazimierza Sprawiedliwego, siostra Leszka Białego. Odznaczała się przykładném, świętobliwém życiem. Fundowała w Sandomierzu kościół parafialny św. Jakóba (Długosz, Liber beneficiorum, III 454—455). Um. 1211 r., pochowana w tymże kościele, jak świadczy starożytny grobowiec z napisem (wiadomość o tym pomniku ogłosił Kaź. Stronczyński w Bibliotece Warsz. 1842 r., t. III, str. 150). W skutku mylnego podania względem miejsca, w którém spoczywały zwłoki księżniczki, czy téż nadwerężenia pierwotnego grobowca, jakby wypadało wno-
