nego, albo wybrany nie może, dla miejscowych przyczyn, rządzić całą djecezją lub jakąś jej częścią; wtedy Stolica Apostolska zaradza temu, naznaczając od siebie rządcę czy to biskupa in partibus czy kapłana, i takiego ustanawia wikarjuszem apostolskim, Vicarius Apostolicus[1]. Ponieważ do niego należy zarząd djecezją, lub tą jej częścią, dla której ustanowionym został, przeto zwyczajem u nas upowszechnionym i ten także administratorem się zowie, a władzę rządzenia otrzymuje już nie z prawa, lecz z woli Stolicy Apostolskiej. Powierza niekiedy Ojciec św. zarząd djecezją sąsiedniemu lub innemu biskupowi djecezalnemu, i taki nosi tytuł administratora apostolskiego, Administrator Apostolicus, a jest to prawie jedyny wypadek, w którym rządca djecezji w prawie kanoniczném nazwany jest administratorem[2]. Wreszcie nazywani u nas byli administratorami ci duchowni, biskupi in part., lub kapłani, którym djecezjalni biskupi powierzali zarząd, jako pomocnikom, mianując ich swymi wikarjuszami generalnymi czyli officjałami, a potém sami, nie mogąc rządem djecezji kierować całkowicie, zostawili go w ich rękach i na ich odpowiedzialność[3]. Władza pierwszego gatunku administratorów, to jest tych, którzy ją z prawa otrzymują (wikarjusze kapitularni), trwa aż do objęcia zarządu djecezji przez nowego biskupa i ma rozciągłość prawem określoną tak, aby w niczém praw biskupich nie przesądzała. Ztąd prawo kanoniczne zaleca, w czasie wakującej stolicy biskupiej, wstrzymywać się zarządzającemu od tego, co konieczném nie jest dla dusz zbawienia[4]. Może więc wikarjusz kapitularny upoważniać do administrowania sakramentów i zarządzania parafjami i beneficjami, może wykraczających upominać, sprawy rozpoznawać, sądzić i karać, ale nie może beneficjów udzielać w pierwszym roku[5], chyba tylko te, które przez patronów zostały ofiarowane; nie może pozwalać na przyjęcie święceń kapłańskich, chyba tym tylko, którzy już posiadają beneficja. Jeżeli jednak stolica biskupia dłużej nad rok wakuje, wikarjusz kapitularny może, po upłynionym roku, poobsadzać wszystkie beneficja tak parafjalne jak mniejsze (simplicia) i na przyjęcie święceń pozwalać; bo na to dla dobra dusz, dłuższej zwłoki nieznoszącego, prawo pozwala[6]. Wszakże ani funkcji do charakteru biskupiego przywiązanych, ani czynności uprzywilejowanych i biskupowi zarezerwowanych, jak łączenia i dzielenia beneficjów, alienacyj, udzielania godności kościelnych, nadawania odpustów i łask duchownych, spełniać mu nie wolno. Drugiego rodzaju administratorowie, t. j. wikarjusze i administratorowie apostolscy, mają władzę taką i tak daleko co do czasu trwania i rozciągłości sięgającą, jaką im Stolica Apostolska zakreśliła. Trzeciego rodzaju administratorowie, to jest wikarjusze generalni, tyle tylko władzy mają, ile, zgodnie z przepisami prawa, biskup im udzielił i trwa ona aż do odwołania przez biskupa. X. A. S.
(Z prawa prowinc.). Obiór administratora wakującego biskupstwa przepisał Jan Sprowski, arcyb. gnieź., na synodzie łęczyckim r. 1459, co synod piotrk. r. 1485, za Zbigniewa z Oleśnicy, arcyb., odbyty, potwierdził i polecił (Const. prov. lib. 1 p. 33); dopełnił zaś tę ustawę Piotr Ga-
- ↑ Zob. art. Wikarjusz Apostolski
- ↑ Zob. art. Zarząd
- ↑ Zob. art. Wikaryusz Generalny
- ↑ Tit. Ne sede vacante aliquia innovet.
- ↑ Cap. 2. Ne sede vacante aliq. inno.
- ↑ Concil. Trid. ses. 7 cap. 10 de Ref.
