Zalaszowskiego: Jus Capituli seu Tractatus novus et absolutus de potestate Capituli sede Episcopali vacante. X. Z. Ch.
Administrator parafji, nazywała się u nas osoba duchowna, dodana rzeczywistemu proboszczowi, w przypadkach przez prawo przewidzianych, np. niedołęztwa umysłowego, do zarządu duchownego lub ekonomicznego; lecz Ukaz Najwyższy z r. 1865, dzieląc wszystkie probostwa na trzy klassy, nazwę tę nadał wyłącznie rządcom parafji ostatniej klassy i chciał ich uważać w znaczeniu znanych w prawie kanoniczném kommendarzy, lubo przed tym rokiem kanonicznie installowanych na proboszczy, nie pozbawił kościelnego tytułu (§ 15, 16). Administrator więc parafji jest tą samą osobą co dawniej kommendarz, i dla tego władza duchowna wydaje mu czasową tylko kommendę i nie instaluje go kanonicznie; dopełniają się jednak niektóre formalności, jako to: dziekan w obec ludu oddaje mu w zarząd parafję; przy członkach dozoru kościelnego spisuje protokół oddawczy, pomieszczając w nim inwentarz kościelny; w obec wójta gminy, burmistrza, lub urzędnika z biura naczelnika powiatu, odbiera od tak installowanego przysięgę na wierność Tronowi. Zdaje następnie raport władzy djecezjalnej, a ta zawiadamia o tém właściwego gubernatora, który wydaje polecenie do odpowiedniej kassy powiatowej o wypłacanie, na przyszłość, installowanemu, w ratach czteromiesięcznych, summy rs. 300, naznaczonej jako etat roczny dla administratora parafji. Na takiego administratora władza djec. przedstawia kapłana, a zatwierdza go Namiestnik Królestwa (dawniej b. kom. rząd. spraw wew. i duch.). Raz zatwierdzony, nie może być przez biskupa usunięty od obowiązków, ani gdzieindziej przeniesiony bez zezwolenia tegoż Namiestnika. Liczba administratorów parafji jest wspomnionym Ukazem stale oznaczona. W archidjec. warsz. jest ich 252, w djecezji kaliskiej 303, płockiej 211, lubel. 113, b. podlaskiej 101, sandomier. 177, kielec. 205, august. 109. Obowiązki ich są te same co proboszczów. X. Z. Ch.
Adolf Nassauski, cesarz rzymski, 1292—1298. Po śmierci Rudolfa Habsburgskiego, niemieccy książęta nie obrali na cesarza jego syna, Albrechta, głównie z powodu jego chciwego i okrutnego charakteru. Arcybis. moguncki Gerhard von Eggenstern pokierował wyborami tak, że korona cesarska dostała się Adolfowi z Nassau (w Maju 1292). Lecz Adolf był biedny i koszta elekcji mógł zaledwie pokryć pieniędzmi, pożyczonemi od arcybiskupa Moguncji. Chciał on z posiadania korony cesarskiej skorzystać, ku powiększeniu potęgi swego rodu i w tym celu połączył się z Bawarją i Hessją. Z królem angielskim Edwardem I wszedł w przymierze przeciwko Francji, pod warunkiem, że za to dostanie 100,000 marek srebra, z których Edward rzeczywiście wypłacił mu 30,000. Za 12,000 kupił od Albrechta Grubego kraj, którego ten ostatni nie miał prawa sprzedawać. Synowie Albrechta i stany Turyngji o ustąpieniu owego kraju słyszeć nie chcieli, a Adolf zebrał na swoją obronę wojsko, złożone z rozbójniczych rycerzy i innego motłochu; synowie czekali, dopóki samo to wojsko się nie rozpierzchnie i napadli pod Mühlhausen na Adolfa, który omal nie został zabity. W rok później Adolf znowu napadł na Miśnję. Te napady powtarzały się przez 5 lat. Najpotężniejsi książęta niemieccy w 1297 zawarli związek z Albrechtem austrjackim przeciwko Adolfowi. W Marcu 1298 wyruszył Albrecht pko Adolfowi, ku brzegom Renu; wkrótce potém elektorowie: moguncki, saski, brandeburgski, ogłosili Adolfa za złożonego z tronu cesarskiego, a na jego miejsce obrali Albrechta. Adolf dobrowolnie ustąpić
