Kapłan w kruchcie pyta o imię dziecięcia? trzykroć tchnie na twarz jego, znaczy czoło i piersi krzyżem, i znowu czoło, zawsze z odpowiedniemi modlitwami. Dalej pyta o imię, kładzie sól w usta, odmawia modły i egzorcyzmy. Ewangelja, jak w poprzedniej Agendzie, tylko że mówiąc Sequentia, czyni krzyż na czole dziecka, a podczas jej odmawiania, trzyma na niém stułę. Potém chrzestni mówią Pater, Ave, Credo (zapewne w ojczystym języku), kapłan maże śliną, kropi wodą święconą dziecię i chrzestnych. Teraz trzymającemu niemowlę podaje stułę i wprowadza przed chrzcielnicę. Tu zapytuje o imię i o wyrzekanie się szatana; poczém powtórnie o imię i zaraz zadaje pytania o wierze. Pyta znowu o imię, namaszcza olejem ś. na piersiach i plecach; pyta jeszcze o imię i czy chce być ochrzczoném? co trzy razy powtarza. Po odebraniu odpowiedzi polewa główkę wodą, mówiąc: N. ego te bapt. in Nomine. P. et F. et Sp. S. Amen. W wątpliwości używa formy: N. si tu baptisatus es, ego non te rebaptiso, sed si tu nondum baptisatus es, ego te baptiso etc. W czasie chrztu, chrzestni dotykają dziecię dwoma palcami lub całą ręką. Potém kapłan namaszcza chryzmem wierzch głowy dziecięcia, kładzie na nie białą chustkę; chrzestni usuwają je od chrzcielnicy, nad którą kapłan umywa ręce i w końcu podaje dziecku zapaloną woskową świecę. Modlitwy, a także obrzędy podobne tu do poprzednich, w Agendzie z r 1499. Ta jednak obfitszą jest w noty, mieszczące praktyczne uwagi, lub wzorki przemawiania do ludu, a te są pełne namaszczenia, zwięzłe i proste. Przy chrzcie ostrzega, gdy go żyd ma przyjąć, że oprócz nauki i badania, trzeba wprzódy zadać mu pokutę i post na dni 40, nadto przekonać się o pobudkach jego, bo się często trafia, że żydek pogniewawszy się z rodzicami, robi im na złość i przez zemstę chrzest przyjmuje, a potém pogodziwszy się z nimi, wraca do dawnych zabobonów. — Wijatyk tak udzielano: kapłana poprzedzają ze światłem, gdy szedł i wracał z puszką ś. W drodze mówił ps. Miserere; w domu słuchał chorego spowiedzi i rozgrzeszał tą formą: Misereatur tui Omnip. Deus, dimittat tibi omnia peccata tua. Liberet te ab omni malo. Custodiat animam tuam in vitam aeternam, amen. Dnus noster J. Chr. per suam passionem et misericordiam dignetur te absolvere. Et ego auctoritate ipsius te absolvo a sententiis excommunicationis si quas incidisti. Et a peccatis tuis. In nomine P. et F. et Sp. S. Amen. Gdy w ostatniej potrzebie rozgrzesza cenzurą obłożonego, niech żąda zapewnienia (cautio, nazwano tam i po polsku „uprzespijeczenije ku dossijcz uczijnijeniju”), iż po przyjściu do zdrowia, w ciągu miesiąca, dopełni obowiązku. Potém kapłan w głos mówi z chorym po polsku spowiedź powszechną „dla grzechów zapomnianych”, oraz Misereatur tui; myje ręce, żąda od obecnych, aby za chorego zmówili klęcząco Zdrowaś Marja; reszta jak dziś przy udzielaniu kommunji ś. W końcu oczyszcza palce, pociesza chorego i wraca z puszką ś. do kościoła. — Obrząd Ostat. namasz. taki: kapłan w drodze, lub po powrocie do kościoła mówi psalmy pokutne; u chorego zaś litanję do ww. św. i różne modlitwy. Zachęca go, aby się spowiadał i usposabia do tego przez modły, w czasie których kładzie na nim rękę. Przed namaszczeniem umywa ręce, przemawia do chorego, czyni olejem ś. krzyż na czole jego, prosząc Boga o odpuszczenie mu grzechów i zdrowie ciała. Dalej namaszcza oczy: Per istam s. unctionem ac suam piissimam misericordiam indulgeat tibi D. J. Chr. quidquid deliquisti per visum, amen; potém uszy, nos, usta, ręce, nogi; umy-
