zwykle bywa, niech kapłan olej ś. płatkiem wytrze. Do ważności małżeństwa wymaga lat kanonami określonych, a obrząd odbywa się zupełnie jak w dzisiejszych Rytuałach. Znosi zwyczaj, gdzieniegdzie w użyciu będący, odprawiania wywodu nad niewiastą zmarłą w połogu, lub nad inną w jej miejsce. O sakr. Pokuty dokładne tu i szczegółowe wiadomości; są Canones poenitentiales z Duranda i Casus reservati. Forma rozgrzeszenia dosłownie jak dziś. O Najś. Sakr. dość obszernie traktuje, a rozdawać tak zaleca: kapłan mówi: Misereatur, Indulgentiam, oraz modlitwy przygotowawcze; podnosi Hostję nad puszkę i obrócony do ludu, czyni nią znak krzyża, aby obecni uczcili; dalej mówi po polsku: „Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami” i trzykroć: „Panie J. Chr. nie jestem godzien (godna) iżebyś wszedł do przybytku mego: ale rzeknij tylko słowem, a będzie zbawiona dusza moja”; podając komunikant, nie robi już nim krzyża, lecz mówi: „Ciało i Krew Pana naszego J. Ch., niech cię sprawuje do żywota wiecznego, amen.” Usługujący idzie z kielichem lub inném naczyniem i kommunikującym daje popić wina lub wody pro ablutione. Będąc w domu chorego, nim mu kapłan poda kommunję ś., trzyma ją w ręku i pyta: „A wierzysz, że pod tą osobą jest J. Ch. Syn Boży, Zbawiciel świata i pokarm ożywiający?” Odp. „Wierzę.” Wijatyk udziela tą formą co teraz; odchodząc, kładzie ręce na chorym, żegna go i błogosławi Najś. Sakr. z puszką, co też czyni w kościele, po jej zaniesieniu. Namaszczenie odbywano jak w powyżej opisanych Agendach. Instrukcje tu i pomoce dla kapłana starannie zebrane. W końcu idą „Catecheses albo Napomnienia y Nauki” (o sakram.), wyjęte z dawniej drukowanej Agendy[1]. Dzieło to upoważnione było przez arcyb. Karnkowskiego, jak świadczy okólnik jego, datowany z Łowicza, Calend. Martii 1590, na początku położony. Wspomina tam, iż wydanie wprzód przez niego uczynione, gdy był biskupem włocław., powagą synodu prowinc. piotrk. 1577 wszędzie przyjęte, w niewielkiej liczbie wydrukowane i dla tego nie wszystkim kościołom dostać się mogło. Najprawdopodobniej zatém, że Agenda z r. 1591 jest tą samą, co owa z r. 1577, na zlecenie arcyb. Uchańskiego przez Karnkowskiego obrobiona i wydana. Powodowski mógł w wydaniu 1591 r. dołożyć noty teologiczne i instrukcje liturgiczne, bardzo starannie opracowane. Tenże okólnik Karnkowskiego objaśnia, dla czego nie daje się widzieć wydanie r. 1577 i poprzednie, jakie zapewne zrobił dla djec. włocławskiej (Syn. Vlad. 1568, str. 91): mała liczba egzemplarzy książki, będącej w ciągłém użyciu kapłanów i pod dozorem niedbałej często służby kościelnej, jest tego niezawodnie przyczyną. Układu Agendy, czyli Rytuału wydanego powagą arcyb. Jana Wężyka (1631) nie opisujemy, gdyż dotąd obowiązuje i jest w użyciu. X. S. Ch.
Aggeusz, dziesiąty z 12 proroków mniejszych, podług porządku w kanonie zachowanego, pierwszy zaś co do czasu po powrocie z niewoli babilońskiej. Cocceius i inni sądzą, że imię jego (Haggai, moje święto) jest alluzją do jego żarliwości w restauracji kościoła i w publicznej czci
- ↑ Wyszły one i oddzielnie: Catecheses sive Institutiones duodecim etc. auth. Martino Cromero. Colon. 1571. 8-vo, ale tylko po łacinie, tu zaś są w jęz. łac. pol. i niem. Ich rozbiór w Pamięt. Warsz. t. XV. str 481.
