bardzo ważny i wymagał wielkiej roztropności, wierności i zachowania sekretu. Pierwszy o nich wspomina Papież Korneljusz i rachuje ich 42 w Rzymie. Św. Cyprjan, współczesny mu, mówi także o akolitach. W Afryce obowiązek akolity ograniczał się na zapalaniu świec (ztąd ich nazwa ceroferarii) i podawaniu wina do Eucharystji; w Kościele rzymskim nosili nietylko eulogje, ale i Eucharystję dla nieobecnych. Akolita Tharsitius był ukamienowany przez pogan za to, że go schwytano niosącego ciało Zbawiciela (Mart. Rom. 15 Aug). Podług Ordo Rom. (I et II p. 13, 14, 44), dawniej w Rzymie, w czasie mszy, gdy nadeszła chwila kommunji, akolici, trzymając woreczki w ręku, wstępowali na stopnie ołtarza, jedni po prawej drudzy po lewej stronie, wraz z subdjakonami, trzymającemi otwory woreczków, wówczas gdy archidjakon składał w nie chleby pokonsekrowane dla ludu. Poczém akolici się rozchodzili: jedni szli do biskupów, siedzących po prawej ręce Papieża, drudzy szli ze swemi workami do kapłanów, znajdujących się po lewej stronie, i ci łamali dla ludu chleby nad dwiema patenami, trzymanemi przez dwóch subdjakonów (Bocquillot, Traité de la lit. sacrée, p. 188). I dla tego też wówczas przy święceniu akolitów podawano im worek. Nadto, asystowali oni przy egzaminie katechumenów i odmawiali z nimi wyznanie wiary (Martene t. I. De antiq. eccl. rit). Kościół grecki nie miał wcale akolitów. Obecnie akolita jest klerykiem czterech mniejszych święceń (ob. art. Święcenia kapłańskie), a pontyfikał obowiązki jego wylicza takie: nosić lichtarze, zapalać świece i przygotowywać do ofiary wino i wodę. W ogóle dzisiaj akolici, tak jak inni klerycy, przygotowują się do otrzymania stopnia kapłanów i czynią przy ołtarzu posługę (jak tego chce sob. tryd. ses. XXIII de Reform. c. l7), chociaż nie wyłącznie, bo ją sprawują także prości tonsuraci lub ludzie świeccy, co zresztą upoważnia dekret S. R. C. z d. 17 Sierp. 1833 r.
Akra (Acra), wzgórze na półnc.-wsch. Sjonu, mające kształt księżyca w trzeciej kwadrze; graniczyło na połudn.-wsch. ze wzgórzem Moria, a na północ z Bezethą. Zbudowany na tém miejscu cyrkuł, nazywał się miastem dolném (Katopolis). Antioch Epifanes, król syryjski, wystawił tu fortecę Akrę, aby panowała nad świątynią, położoną na górze Moria. Fortecę zdobył Szymon Machabeusz, zburzył i wzgórze zniżył tak, że świątynia nad niém dominowała (I Mach. 1, 33....). Jan Hyrkan fortecę odbudował pod nazwą Baris; wzmocnił ją Herod W. i nazwał Antonia, na cześć Marka Antonjusza. Gdy Rzymianie opanowali Jerozolimę, były na Akra pałace Agryppy i Heleny, królowej Adiabeny, i archiwa. Podczas główniejszych świąt żydowskich, ściągano tu wojsko z Cezarei i trzymano w pogotowiu. Na przypadek rozruchu, podziemném przejściem można było ztąd wojsko do świątyni przeprowadzić. Dowódzca Klaudjusz Lyzjasz uprowadził św. Pawła, podczas wzburzenia, do Antonia; zkąd ten Apostoł przemawiał do ludu (Act. 21, 30.... 22, 1.... 23, 10). Za czasów Chrystusa Pana był tu ratusz (praetorium); obok niego miejsce wzniesione (hebr. gabatha), umozajkowane kamyczkami (lithostroton) na którém było krzesło prezesa judzkiej prowincji Piłata. Z tego miejsca Piłat potwierdził niesłuszny wyrok sanhedrynu (Mat. 27, 27. Joan. 19, 13). Za czasów chrześcjańskich miał tu być pałac św. Heleny cesarzowej, klasztor rycerzy św. Jana jeroz. Dziś część dawnych zabudowań w gruzach, druga obrócona na meczety. Ob. Gratz, Schauplatz d. heil. Schr. § 135. 138. 139. X. W. K.
