rok, do królestwa Izraelskiego. Za główny punkt swojej prorockiej działalności wybrał Bethel, gdzie była stolica poganizmu w Efraimie. Przypada to na czasy Ozjasza, króla judzkiego i Jeroboama II, króla izraelskiego (Amos 1, 1). Obydwóch panujących upominał, aby się nawrócili. Powstawał przeciwko wówczas niesprawiedliwości możnych i uciskowi biednych. Księga jego dzieli się na pewien rodzaj wstępu i dwie główne części. We wstępie, sąsiednim ludom bałwochwalczym grozi karą Bożą, za ich nieprzyjaźń względem ludu Bożego i za ich przeciwienie się Bogu. Pierwsza część, w śmiałych i dobitych słowach karci moralny i religijny upadek ludu, wzywa do poprawy i grozi karą sprawiedliwości Bożej (r. 3—6). Część druga, w opisie pełnych znaczenia widzeń przedstawia stopniowy, a coraz głębszy upadek Izraela i jego ostateczne odrzucenie, z widokiem jego pomyślniejszej przyszłości, przywrócenia łaski i szczęścia czasów messjanicznych. Zdaje się, że dla tego tylko Amosowi zarzucają niepoprawność stylu, a św. Hieronim mówi o nim, iż jest imperitus sermone, ponieważ wiedziano, że przed swém powołaniem na proroka, był po prostu pasterzem tylko. Jednakże, w rzeczy samej, jego styl jest piękny i poprawny, niekiedy tylko nieco za rozwlekły, ale nie przesadny i nie nużący, zazwyczaj świeży i żywy. (Welte).
Ampułka, z łacińskiego ampulla, banieczka wydęta. Dwie takie ampułki, nie zawsze jednak wydętego kształtu, używają się przy Mszy św. z winem i wodą. Wedle rubryki Mszału, powinny być szklanne (vitreae), jakoż takie najlepsze, bo je najłatwiej utrzymać w czystości, żadnego niebezpieczeństwa grynszpanu, i w takich łatwiej odróżnić wino od wody. Mogą być jednak złote, srebrne, a choćby cynowe, lecz w takim razie należy je rozróżnić literami V (vinum) i A (aqua). — Ampułkami się też nazywają w Pontyfikale one trzy duże naczynia, w których się oleje święcą; naczyńka do przechowywania olejów śś., pospolicie z łacińska waskulami zowią. Ampułka święta lub cudowna (sacra) św. Remigjusza, biskupa reimskiego, była to banieczka, podług podania, przez gołębicę świętemu przyniesiona, przy chrzcie Klodoweusza, króla Franków (r. 496), z któréj następnie brano olej św. Catechumeuorum, przy koronacji królów francuskich, tamże odbywanej. Podczas rewolucji francuskiej zniszczoną została przez Rühla, ze Strasburga, zapalonego nienawiścią wiary. X. S. J.
Amsdorf Mikołaj, jeden z najgorliwszych przyjaciół Lutra, ur. ze szlacheckiej rodziny w Zschoppau, pod Wurzen, w Saksonji, 3 Grudnia 1483 r., a zatém prawie o miesiąc później od Lutra. W 1511 r. został profesorem teologji w Wittenberdze i kanonikiem przy kościele Wszystkich Świętych. Gdy wkrótce potém i Luter przeniesiony został, z filozoficznego na teologiczny fakultet tegoż uniwersytetu (1512 r.), wytworzyła się między nimi, ścisła i stała przyjaźń. Po wystąpieniu Lutra (1517 roku) ze swemi innowacjami, Amsdorf energicznie przyłączył się do nich i popierał je z taką żarliwością i przesadą, iż mówiono o nim, że bardziej jest luterski niż sam Luter. Od r. 1517 prawie ciągle pozostawał przy boku Lutra; w 1519 był z nim na dyspucie w Lipsku; 1521 r. na sejmie w Worms, a potém przy uprowadzeniu Lutra do Wartburga. Podczas pobytu Lutra w Wartburgu, Amsdorf w Wittenberdze popierał, swoim wpływem na kurfirszta, zniesienie Mszy i inne nowości reformacji. R. 1524, na rekomendację Lutra, został pierwszym superintendentem i proboszczem w Magdeburgu, gdzie, zarówno jak i w innych miastach, wprowadzał roformację.
