ści, nie za ślub, jak to pospolicie biorą egzegeci. Jako więc wyrok, anathema wydawane było w imię Boga, przez zwierzchników Izraela. Tak anatemie poddane zostały za swe zbrodnie ludy chananejskie (Exod. 17, 14. I Reg. 15, 3. Num. 21, 2. Deut. 2, 33. 34. 3, 3—6. Jos. 6, 17), a nawet część pokolenia Benjamina, (Jud. 20, 48), za zgwałcenie żony lewity. Również samo prawo Deut. 13, 12—16. poddawało anatemie miasta, szerzące apostazję. Przez rzucenie an. przeznaczał się zniszczeniu człowiek, z całém swém mieniem, miasto burzono z domami i murami, rolę posypywano solą, aby na pewien czas była bezpłodną. Ktoby zaś przywłaszczył sobie rzecz jaką z tego miasta, sam stawał się anatemą (Deut. 13, 17. Jos. 7). Myśl tego była: 1) że wraz z człowiekiem winno być zniszczone wszystko, co mu do grzechu pomagało; 2) żeby wykonawcy wyroku nie rządzili się chciwością, lecz pamiętali, iż są tylko narzędziem sprawiedliwości Bożej; 3) że co od Boga jest odrzucone, tego i człowiek na swój użytek obracać nie powinien; 4) żeby, przez tę surowość, odstraszyć innych od podobnej zbrodni. Wolno jednak było przy anatemie zastrzedz sobie, czy to życie pewnych osób (Jos. 6, 17...), czy też pewną część łupów (Deut. 2, 35. 3, 7.); bez tego zaś zastrzeżenia, wzięcie jeńca albo łupu było świętokradztwem (I Kr. 15, 8—19). Czyniono też śluby pod anat., t. j. ślubujący oświadczał, że w razie niedopełnienia ślubu, przyzywa na siebie najsurowsze przekleństwo i śmierć. Taki ślub uczynił Saul (I Kr. 14, 24) za siebie i za całe wojsko, że do wieczora nic nie wezmą w usta. Przyrzeczenie zatém (jak mówimy pospolicie) „pod hairem“ znaczy: niech będę herem (przeklęty od Boga i ludzi), jeżeli tego nie uczynię. Prawdopodobnie w tém znaczeniu mówi św. Paweł: Optabam (raczej optarem: si liceret; si fieri posset) ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis (Rom. 9, 3.), t. j. gdyby to było możliwém (godziwem), chciałbym sam być odłączony od Chrystusa. Cf. Estii, Commentar. in Eplas. S. Pauli. Ugolini, Thesaur. Antiquitat. t. XXVI. 3. U dawnych pisarzy kościelnych ἀναθήμα znaczy ex voto, czyli, jak nazywamy pospolicie, votum, zawieszane przy grobach męczenników, na pamiątkę jakiej łaski od Boga otrzymanej. Theodoret, Serm. VIII. Ad gent. De Martyr. S. Paulini, Natalit. III). W obszerniejszém znaczeniu, ἀναθήματα znaczą wszelkie sprzęty i utensylja kościelne, u Euzebjusza (De vita Constant. III. 38. 40), Theodoreta (Hist. Eccl.) i Sozomena (Hist. Eccl.). X. W. K.
Anatol, djakon aleksandryjski, był posłany do Konstantynopola, jako deputowany patrjarchy Djoskura, sprzyjającego monofizytom. Gdy r. 449, na soborze, zwanym rozbojem efezkim, złożono z godności patrjarchę konstantynop. Flawjana, który w kilka dni potém umarł, w skutek złego z nim się obchodzenia, Anatol wyniesiony został na stolicę biskupią Konstantynopola, za wpływem Djoskura, spodziewającego się, że nowy patrjarcha użyje wysokiej władzy swojej na korzyść monofizytyzmu. Ale zawiódł się Djuskur, bo Anatol, na czwartym soborze powszechnym w Chalcedonie, wystąpił jako obrońca prawowiernej nauki, którą Papież Leon I zformułował, w sławnym liście swoim, i wziął udział w redakcji znanego symbolu chalcedońskiego. Anatol zostawał w najlepszych stosunkach z Papieżem, ale na 15 posiedzeniu, w kanonie 28, sobór chalcedoński wyznaczył biskupowi konstantynop., drugie miejsce po Papieżu, przez co obraził dawne prawa patrjarcbów, aleksandryjskiego i antjocheńskiego. Legaci papiezcy zaprotestowali przeciw temu kanonowi i sam Leon go też odrzucił. Anatol uszanowaniem i przebiegłością usiłował skłonić Leona do
