znowu Aniołowie się ukażą i, jako ministrowie Boży, zamkną historję tego świata (Mat. 25, 31). A oprócz tego ogólnego udziału w sprawach rodzaju ludzkiego, Aniołowie szczególne także oddają ludziom usługi, i każdy człowiek, od urodzenia swego aż do śmierci, ma przydanego sobie, do obrony i pomocy, własnego Anioła Stróża (ob.). Ze względu na nadprzyrodzoną godność, świętość, bliskie ich połączenie z Bogiem i życzliwą miłość i pomoc, jaką niosą ludziom, Kościół wzywa Aniołów modlitwą i oddaje im cześć religijną, jaką już i w Starym Zakonie odbierali (Gen. 14, 7; 48, 16; Ps. 33, 8; Job 23, 33; Dz. Ap. 12, 15). Święta Aniołów: Gabrjela, Rafała, Michała i Aniołów Stróżów, dalekiej sięgają starożytności. Podobnież i wyobrażenia Aniołów w religijném były u wiernych użyciu, dawno jeszcze przed drugim soborem nicejskim, który je uroczystém orzeczeniem upoważnił (Act. 5). Sztuka chrześcjańska przedstawia ich w postaci ludzkiej i dodaje im skrzydła, aby wiernym przypominać, iż duchy te niebieskie gotowe są zawsze na rozkazy Boże i na pomoc człowiekowi (Hebr. 1, 14. Ps. 90, 11). Dodawana im kadzielnica oznacza, że modły nasze przedstawiają Bogu (Tob. III, 24, XII, 12. Apok. VIII, 3, 4). Młodość ich oznacza nieśmiertelność, będącą wiekuistą młodością. Nagość w człowieku upadłym wstyd wywołuje, u Aniołów jest znakiem świętości, czystości i niewinności; dla tego też niekiedy przedstawiają ich nagich. Zbytniej swobodzie sztuki, roztropne tu granice przepisuje Fryderyk Borromeo (De pictura sacra, lib. II, c. 11). Niekiedy, odpowiednio do opowiadania II Machab. XI, 8., dodawane są im oznaki wojenne. Szata biała zazwyczaj dawana bywa Aniołom, bo białość, oznaczając niewinność i radość niebieską, jest kolorem kapłańskim, Aniołowie zaś spełniają akt kapłański, gdy modlą się za nas. Gotowość do spełniania danych im rozkazów, oznacza przepasanie (Apok. XV, 6). Ozdoby z kamieni kosztownych, oznaczają blask ich cnót niebieskich. Szafir jest symbolem ich czystości; hjacynt, ich niebieskiego żywota; szmaragd, ich natury zawsze kwitnącej i młodej. Często otaczają ich obłokami, na oznaczenie ich właściwego niebieskiego mieszkania. Nogi mają bose, ponieważ tak objawiali się patrjarchom, a nadto, jak Izajasz, Mojżesz, Apostołowie, wszyscy wysłańcy Boży posyłani są w świat boso, to znaczy, jako ludzie oderwani od świata i nie szukający rzeczy świata. Dodają też Aniołom rozmaite narzędzia, przypominające nam, już to gniew Boży, którego są wykonawcami, jak miecz; już to miłosierdzie, jak narzędzia męki; już sprawiedliwość, jak wagę. Trąba budzi w nas wspomnienie sądu ostatecznego, a inne instrumenta muzyczne oznaczają święte rozkosze niebios. — Kościół umieszczał aniołów na kolumnach ołtarzy lub cyborjow, dziś zazwyczaj umieszcza ich obok ołtarzy; zwyczaj ten oznacza, że duchy niebieskie assystują wielkiej ofiarze naszych ołtarzy. Niektórzy nawet pobożni autorowie (pomiędzy nimi Jan Moschus, Prat. Spiritual. c. IV) sądzą, że przy każdym ołtarzu poświęconym znajduje się Aniół. Zarzuty innowierców przeciwko czci i wzywaniu Aniołów, opierają się wszystkie na tém nieustajacém, choć przy dobrej wierze tak łatwo dającém się usunąć nieporozumieniu, jakoby wszelka cześć religijna konieczną była adoracją, Bogu samemu należną, jakoby Kościół, czcząc i wzywając Aniołów i Świętych, umniejszał przez to cześć Boga, gdy przeciwnie, wielbiąc ich świętość, której dawcą jest sam Bóg, i polecając się ich przyczynie, jako najbliższych przyjaciół i domowników Boga, tém samém majestat i świętość Boga chwali i wywyższa.
