rzeczywistych. O ile Bogu metaforycznie przypisywać można uczucia, a zatém, jak tłumaczyć wyrażenia antropopatyczne, ob. art. Bóg. N.
Antychryst znaczy osobę, udającą się fałszywie za Chrystusa i uwodzącą tym sposobem innych; lub też znaczy w ogóle przeciwnika Chrystusa i jego sprawy. Nadto, rozróżniamy jeszcze pierwiastek antychrystusowy od Antychrysta, osoby, jaka pokazać się ma na ziemi pod koniec świata. Przez pierwiastek antychrystusowy rozumiemy każdą zasadę, każde działanie, przeciwne zasadzie chrześcjańskiej. Chrystjanizm, z Bożego ustanowienia swego, ma na celu zniesienie grzechu i błędu w świecie; pierwiastek zaś antychrystusowy z grzechu i z fałszu pochodzi i żyje grzechem i fałszem, i dla tego wrogi jest chrystjanizmowi. W najszerszém tedy znaczeniu, pierwiastek antychrystusowy jest tak stary, jak odpadły od Boga świat; w ściślejszém zaś znaczeniu, jest tak stary jak chrystjanizm, bo już św. Jan w pierwszym swym Liście mówi (2, 18), „jakoście słyszeli, iż antychryst idzie, i teraz antychrystów wiele się stało.“ Judaizm nie uznał, iż ostatecznym jego celem było zakończenie na chrystjanizmie, lecz połączył się przeciwko niemu z poganizmem, jako sojusznikiem zaciętej walki. Księga Objawienia przedstawia w tém znaczeniu poganizm, pod obrazem Babilonu, a skrzywiony judaizm jako stare, a właściwie przestarzałe Jeruzalem (Apoc. 17, 1—18; 18, 1—24; 11, 1—19; cf. Mt. 23, 37. 38; 24, 1. 2. 15—21; Mr. 13, 1. 2; Ł. 19, 41—44; J. 4, 21). A jakkolwiek stary Babilon i stare Jeruzalem zostały złamane i w zasadzie pokonane, jednakże w coraz nowe przebierając się formy, walczą i teraz, niemniej jak kiedyś, zawzięcie i chytrze przeciwko Chrystusowi. Do antychrystusowych czynników należą także te osoby, nauczyciele, systemata i instytucje, jakie pozornie Chrystusowém jeszcze zasłaniają się imieniem, ale w gruncie są przeciwko Chrystusowi, przeciwko Jego nauce, Jego religji i Jego Kościołowi. Co do antychrystjanizmu w nauczaniu, Pismo św. podaje niektóre jego cechy, a mianowicie w następnych miejscach: „Każde kłamstwo nie jest z prawdy. Kto jest kłamcą, jedno ten, który przeczy, iż Jezus nie jest Chrystusem? Ten jest antychryst, który przeczy Ojca i Syna (I J. 2, 18. 22).“ „Każdy duch, który nie wyznaje Jezusa, z Boga nie jest; a ten jest antychryst, o którymeście słyszeli, iż idzie, i teraz już jest na świecie (tamże, 4, 3).“ „Wiele zwodzicielów wyszło na świat, którzy nie wyznawają, iż Jezus Chr. przyszedł w ciało: ten jest zwodzicielem i antychrystem. (2. 7. 7).“ Z tych cech łatwo wnioskować, jako szeroko za dni naszych rozpanoszony antychrystjanizm, pozytywizm, darwinizm, materjalizm, nihilizm; słowem, wszystkie formy racjonalizmu, mniej lub więcej otwarcie występujące ze swoim ateizmem: już tém samém oczywiście są doktrynami antychrystusowemi. Pierwiastek antychrystusowy działa we wszystkich perjodach życia dziejowego, przynosząc ludzkości nieobliczone szkody i klęski. Pismo św. jednak, krom tego, wskazuje jeszcze w przyszłości na dojście pierwiastku tego do stopnia swego najwyższego i do uosobienia w antychryście, który przyjdzie przed drugiém przyjściem Chrystusa, podnosząc się i buntując przeciwko wszystkiemu, co jest z Boga i co Bożém jest, sadowiąc się w Kościele Bożym i udając się za Boga samego (I J. 2, 18; 4, 3; 2 Tes. 2, 4). „A tedy, dodaje Apostoł (2 Tes. 2, 8), objawion będzie on złośnik, którego Pan Jezus zabije duchem ust swoich i zatraci objawieniem przyjścia swego tego, którego przyjście jest wedle skuteczności szatańskiej, z wszelką mocą i znaki i cudami kłamliwemi,
