skargi, gdzieindziej upomnienia, modlitwy, zachęcanie, obietnice, pociechy i t. p.; stosownie więc do gatunku treści musi być odmiennym i sposób wyrażania się: w jedném miejscu żywszy, w inném spokojny, obrazowy i t. p. b) Porządek zależy od osobistego zapatrywania się. Prorocy zwykle piszą z kolei to, co im kolejno na myśl przychodzi. Gdyby Baruch pisał tę księgę, mówią jeszcze, toby wiedział dobrze, c) że arcykapłanem był podówczas Sofonjasz, syn Maazjasza (Jer. 29, 25; cf. 25, 1. 2), a nie Joakim, syn Helcjasza, wnuk Selluma (Bar. 1, 8); d) że Nabuchodonozor nie miał żadnego syna imieniem Baltazara. Lecz c) nie wiadomo wcale, kiedy jeden arcykapłan umarł, a nastał drugi; z Jeremjasza (l. c.) też nie widać, aby Sofonjasz żył w piątym roku niewoli Jechonjasza. Zresztą zwyczaj noszenia dwóch imion każe przypuścić, że Sofonjasz mógł nosić imię Joakima, a Maazjasz — Helcjasza. d) Co do Baltazara: jak wyraz hebrajski ben, tak grecki υίὸς oznacza często potomka w ogóle, nie koniecznie syna. Zarzucają jeszcze autorowi księgi Barucha nieznajomość historji i pomieszanie faktów późniejszych z wcześniejszemi, a wmawiają w niego, że mówi o spaleniu Jerozolimy przez Chaldejczyków w 5 roku Sedecjasza (Bar. 1, 2), a jednak przedstawia świątynię, jako istniejącą jeszcze (ib. 1, 7. 10. 14. 2, 16). Tymczasem Baruch 1, 2 nie mówi wcale o spaleniu świątyni, które miało miejsce w 11 roku (nie w 5-tym) Sedecjasza (IV R. 25, l... Jer. 52, l...), kiedy i miasto całkiem zburzone zostało; lecz o zdobyciu i spaleniu miasta za Jechonjasza, o którém ob. IV R. 24, 11 — 15 a które się stało r. 597. Wtedy to Nabuchodonozor tylko złupił skarby świątyni, naczynia święte zabrał i miasto w znacznej części zapewne spalił (lubo o spaleniu nie mówi IV R. 24, 12 — 16.); lecz świątynia ocalała i dopiero w 11 lat potem była spaloną. To więc co mówi Bar. 1, 2. bardzo zgodne jest z historją ksiąg Królewskich i Jeremjaszową (ll. cc.) i nie ma żadnej sprzeczności w tém, że Baruch w piątym roku niewoli Jechonjasza mówi o spaleniu miasta i zrabowaniu świątyni. Zarzucają jeszcze, że dopiero Cyrus oddał naczynia świątyni, więc autor księgi Barucha fałszywie kładzie ten fakt za Nabuchodonozora, w piątym roku niewoli Jechonjasza. Lecz, jak już nadmieniliśmy, księga Barucha (1, 8) uzupełnia podanie Jeremjaszowej (51, 59); że zaś gdzieindziej o oddaniu naczyń świątyni nie ma mowy, to niczego nie dowodzi; a jeśliby milczenie jednego pisarza miało osłabiać wiarogodność faktów, podawanych przez drugiego, toby większa część ksiąg Królewskich i Paralipomenów z tego powodu nie zasługiwała na wiarę. Ważniejszym jest zarzut, wzięty z Jerem. 27, 16. 28, 3. 29, 10. Cf. Baruch 1, 8: Jeremjasz przepowiadał, że niewola babilońska dopiero za 70 lat się skończy; przeciw niemu zaś fałszywi prorocy utrzymywali, że koniec niedługo nastąpi i że za 2 lata naczynia świątyni będą zwrócone. Baruch więc trzymałby stronę z prorokami fałszywymi przeciw Jeremjaszowi; gdy tymczasem wiemy, że był jego przyjacielem. Sprzeczność przecież ta ustaje, gdy przypuścimy, że Sedecjasz odzyskał małą tylko część naczyń świętych, a pozostała większa dopiero za Cyrusa wróciła do Jerozolimy. Krytyka więc nie może postawić żadnego ważnego zarzutu przeciw autentyczności i powadze księgi Barucha. Ob. Reusch, Erklärung des Buch. Baruch Freib. 1853. Vincenzi, Sessio IV Conc. Trid. III 82 (odmiennie sądzi o czasie księgi Barucha; lecz wywody jego niedostateczne). Calmet, Prolegomena et Dissertt. Cf. Scholz, Einleitung, I 567. Pod imie-
