konem Totnanem, 689 r. Wszakże Gosbert pozostał chrześcjaninem, ja[1] i jego syn i następca Hedan II. Ten ostatni uczynił w latach 704 i 71[2] dwie znaczne darowizny św. Willibrordowi, i pomiędzy innemi wszystkie dobra około Hamelburga, w zamiarze wystawienia tam klasztoru. Po śmierci tych książąt gorliwych, ale przez lud znienawidzonych, prawdopodobnie za to, że usiłowali oni siłą przeprowadzać nawracanie (Seiters Bonifacius p. 106), poganizm znowu począł się odradzać, osobliwie w czasach napadów saksońskich i sorabskich, tém bardziej, że i duchowieństwo stało się niekarne i zepsute. W takim stanie Bonifacy znalazł Turyngję r. 719. Zachęcał on możnych do powrotu do prawdziwej wiary, złych kapłanów wzywał do pokuty i poprawy. Ale znalazł tam i pobożnych kapłanów i nieco chrześcjan cnotliwych pomiędzy magnaterją. Do czterech takich chrześcjan Papież Grzegorz II napisał później list, chwalący ich wytrwałość i posłał go przez św. Bonifacego, będącego naówczas w Rzymie (723). Wkrótce też po swoim powrocie z Rzymu, około r. 724, św. Bonifacy całkiem się poświęcił nawracaniu Turyngji: to był odtąd cel jego życia, pośród największego niedostatku, często o głodzie, obok twardej pracy rąk swoich, pomimo ciągłych napadów saksońskich, przeprowadził on dzieło Boże. Liczba wiernych codziennie rosła, kościoły się odnawiały, a pomiędzy r. 724 — 727 stanął klasztor w Ordruf, gdzie zakonnicy utrzymywali się z pracy rąk swoich. Udając się po trzeci raz w podróż do Rzymu, przy każdym kościele pozostawił dobrego kapłana; księża ci głównie szli z Anglji. Z tego samego kraju szły święte niewiasty i dziewice, które prowadziły wychowanie chrześcjańskie turyngskich kobiet (Do takich należą: Chunihilta, Barathgita, Tekla, przełożona klasztoru w Kitzingen i w Ochsenfurt, Lioba, kobieta bardzo wykształcona, biegła w piśmie św. i w ojcach Kościoła, ksieni klasztoru w Bischofsheim). Nareszcie r. 741 erygował św. Bonifacy djecezje buraburgską w Hessji, erfurtską w Turyngji, a dla Frankonji wschodniej biskupstwo würzburgskie, które oddał Burghardowi, swemu także z Anglji przybyłemu współpracownikowi, i biskupstwo eichstädtskie, na którém osadził swego krewnego Willibalda. Ten, objąwszy zarząd swej djecezji, na miejsce małej kapliczki zbudował klasztor i katedrę. Willibalda brat Wunibald zbudował klasztor męzki, a siostra ich Walburga klasztor żeński w Heidenheimie. Sola, pustelnik (790), założył pustelnię w Solenhofen; św. Sebald opowiadać miał wówczas Ewangelję około Norymbergi. Za Karola W. nastąpiło ostateczne utwierdzenie panowania tu chrystjanizmu. Cf. Żywoty świętych, wymienionych w tym artykule; Ussermann, Bisthum Würzburg; Seiters, Bonifaz; Rudhart, Gesch. v. Bayern; Rettberg, Kirchengeschiche. (Schrödl).
Bawarja (dzisiejszy stan Kościoła). Cała Bawarja na 1387 mil kw. obszerności, liczy podług spisu ludności z 1867 roku 4,824,421. Z wyjątkiem 49,840 żydów, 4,000 Wallonów w Palatynacie i drobnej liczby Słowian (pod Berchtesgaden i w hrabstwie Werdenfels), cała ludność jest niemiecka (1¾ miljonów Bawarów, 2¼ miljonów Franków i ⅔ mil. Szwabów). Większa część ludności jest katolicka, a mianowicie liczy 3,439,531. Wierni ci zostają pod kierunkiem dwóch arcybiskupów i 6 biskupów. Kościelna prowincja Monachjum-Freysing, obejmująca południową Bawarję, erygowana wskutek konkordatu 1817 r. bullą 1818 r., przez którą stolica biskupia przemienioną została z Freysing do Monachjum i podniesiona do godności arcybiskupstwa (36 dekanatów), z suf-
