powinien nietylko zewnętrznie stronić od pięciu tych głównych grzechów (papa lub dosza), lecz powinien pielęgnować w sobie nieprzezwyciężony wstręt (veramani) ku nim; dla tego każde ich przekroczenie nazywa się veramani, czyli obrzydliwością. Pięć tych zakazów później pomnożono do dziesięciu: 6) nie mówić nic złego o Buddzie, 7) toż o prawie, 8) toż o zgromadzeniu, 9) nie wierzyć naukom kacerskim, 10) nie uwodzić zakonnic. W dalszém przerobieniu, za dziesięć grzechów ciężkich uważają się: 1) zabójstwo, 2) kradzież, 3) rozpusta (cudzołóztwo), 4) kłamstwo, 5) kłótnie i oszczerstwo, 6) znieważanie człowieka, 7) gadatliwość, 8) pożądanie cudzego dobra, 9) zazdrość, 10) kacerstwo. Inni znowu, z pierwotnemi pięciu zakazami łączyli przepisy, obowiązujące tylko buddyjskich zakonników, i tak: 6) nie jadać tylko w czasie na to przeznaczonym, 7) nie oddawać się tańcom, muzyce i nie bywać na widowiskach teatralnych, 8) nie stroić się ani też używać wonności, 9) nie sypiać na zbyt wysokiém łożu, 10) nie przyjmować złota i srebra. Podobnie dziesięć lżejszych zakazów wyrażone są w następnym porządku; 1) nie jadać popołudniu, 2) nie brać udziału w tańcach, muzyce, śpiewach i widowiskach, 3) nie używać wyszukanych odzieży i wonności, 4) nie siadać na miejscu wyższém od tego, które zajmuje duchowny nauczyciel, 5) nie mieć upodobania w złocie i srebrze, 6) nie zabierać innym zakonnikom należnych im ofiar, 7) nie obudzać niezadowolnienia między zakonnikami, 8) nie przeszkadzać innym zakonnikom w nabywaniu cnót i wiedzy, 9) innym zakonnikom nie dokuczać, 10) nie siać niezgody między zakonnikami. Widoczna, że ostatnie zakazy obowiązują tych wyznawców Buddy, którzy wspólnie żyją i dążą do wyższej doskonałości. Ztąd nie obowiązują one wszystkich wiernych i należą raczej do dyscypliny niż do moralności. W pierwszych wszakże owych czasach trudno dokładnie odgraniczyć dyscyplinę od moralności, duchowieństwo od świeckich. Wszyscy ludzie są powołani zarówno do wypełniania nauki Buddy, a wypełniają ją wtedy tylko, gdy świata się wyrzekają; właściwie więc wszyscy wyznawcy Buddy powinni być zakonnikami. Nie można także wyraźnej granicy oznaczać między rozmaitemi kategorjami zakazów, gdyż żaden grzech, choćby największy, nie wyłącza od zbawienia, które Budda głosi, lecz odsuwa je tylko w odleglejszą przyszłość. Na końcu, po upływie niezliczonych wieków, cała ludzkość dojdzie do wyswobodzenia się od męczarni bytu; idzie więc tylko o to, czy owo wyswobodzenie prędzej lub później nastąpi; cięższe grzechy zatrzymują człowieka dłużej w boleściach istnienia; kto więc wstępuje do stanu duchownego i poddaje się wszystkim zakazom, prędzej dojdzie do upragnionego celu, t. j. do nirwany. W stanie zakonnym owe przepisy mają także dyscyplinarne znaczenie, gdyż kto je narusza, traci zdobyty poprzednio stopień, albo usuwanym jest ze zgromadzenia. Co się tyczy pierwszego przykazania, zabrania ono nietylko zabijania ludzi, lecz i wszelkiej żyjącej istoty, a nawet niszczenia roślin, jeżeli te nie są konieczne do utrzymania ludzkiego życia. Zabicie człowieka jest cięższym grzechem niż zabicie zwierzęcia: pierwsze bywa karane wyłączeniem ze społeczności wiernych, drugie w lżejszy sposób. Właściwie tylko roślinnego jadła mogą używać zakonnicy. Człowiek świecki także powinien oszczędzać życie zwierząt, lecz przekroczenie tego przepisu nie pociąga już żadnych kar za sobą. — Pozytywną stronę moralności stanowi sześć doskonałości, albo najwyższych cnót (paramita). Pierwszą
