upływie varsza, zbierali się razem, aby się podzielić rezultatami swych rozmyślań i usiłowań, i w tedy tworzyli rzeczywiste zgromadzenie. Z takich zgromadzeń później utworzyły się zakonne korporacje. Najpierw powstały vihary (miejsca zbierania się), rodzaj klasztorów w lasach i ogrodach, do których przybywali zakonnicy z rozmaitych okolic, celem słuchania nauk wspólnego mistrza. Lecz i vihary służyły pierwotnie tylko do czasowego pobytu, gdyż je opuszczano w porze deszczów. Dopiero znacznie później zamieniły się vihary na stałe klasztory, opatrzone w bogate fundusze, na co są świadectwa, sięgające IV wieku ery chrześcjańskiej. Do zjednoczenia tych ascetów w stałe korporacje niemało przyczyniła się potrzeba walczenia z braminizmem. Stopniowo tworzyła się tu hierarchja. Wiek stanowił o starszeństwie, ztąd pierwsi pod tym względem nazywali się sthavira,. t. j. starsi; zajmowali oni pierwsze miejsca i kierowali sprawami korporacji. Lecz starszeństwo nie było wyłączną podstawą hierarchji. Postęp w doskonałości i cnocie zależał głównie od zasług, położonych przez człowieka w poprzednich formach bytu; ztąd więc, obok hierarchji wieku, istniała hierarchja cnoty i wiedzy, objawiająca się darami nadnaturalnemi. Tej ostatniej stopnie tak oznaczają księgi Sutra: „Bhaganat poznawszy ducha, skłonności, charakter i usposobienie swoich żeglarzy, wyłożył im naukę prawa, która miała w nich utwierdzić cztery prawdy; w skutek tego, jedni z nich posiedli owoce ssrata-apanna, inni sagrid-agamin, inni znowu dostąpili stanu anagamin. Niektórzy wybrali sobie powołanie duchowne i zniszczywszy w sobie wszelkie zepsucie zła, wynieśli się do stanu arhat. W końcu wszyscy pogrążyli się w Buddę, w prawo, w zgromadzenie.“ Ztąd okazuje się, że przymioty, na których się oparła hierarchja, są wewnętrzne i niewidzialne, a mianowicie pewne stopnie poznania i kontemplacji; zdawałoby się więc, że one nie mogły być podstawą zewnętrznego stopniowania i właściwej hierarchji. Lecz wyżej, przy objaśnianiu teorji o pięciu umiejętnościach, wskazaliśmy, że owe stopnie poznania, działając jako siły nadprzyrodzone, przechodziły w rzeczywistość i stawały się widzialnemi. Zresztą o stopniu, jaki kto miał zajmować w hierarchji, decydował sam Budda, albo później jego zastępca, który również w nadprzyrodzony sposób wiedział, na jakim szczeblu kontemplacji każdy z wiernych się znajduje, i wynosił go odpowiednio do zasług i mądrości. W obrzędach buddaizmu wielkie ma znaczenie spowiedź. Do zgładzenia grzechu, podług nauki Buddy, konieczném jest przejednanie, które wszakże nie na umartwieniach, lecz na żalu polega, i dokonywa się przez wyznanie grzechu, czyli spowiedź. Spowiedź czyni się publicznie, w czasie każdego nowiu i pełni księżyca, przed zgromadzeniem wikszu, którzy są stróżami prawa. Specjalna klasyfikacja określa stopnie i rodzaje grzechów. Drobiazgowe pod tym względem przepisy spotykamy w księgach Sutra, które przedstawiają także dobrze obraz życia buddyjskich zakonników. — Vihary otoczone są zwykle tarasami, okna w nich zakratowane, odgłos blach metalowych zwołuje zakonników: w milczeniu, każdy podług stopnia swego, zajmują oni miejsca przy wspólnym stole; gości chętnie przyjmują. Nie wolno owoców, kwiatów i sprzętów vihary używać na własną korzyść, nie wolno także energicznych pomiędzy sobą wyrażeń używać, lub z jałmużny zapasy gromadzić. Jako miejsca rozmyślań zalecane
