wie rozszerzenia buddaizmu była missja do Lanka (Cejlon), włożona na Mahendrę, syna Assoki. Dodano mu na pomocników czterech uczniów Maudgalajany; poselstwo to przypada na 245 r. przed Chr. W Cejlonie panował wówczas król Devanamprija, który oddał przybyłym nauczycielom na mieszkanie miejsce zwane Mahamegha, gdzie później stanęła obszerna vihara. Mahendra wykładał tu naukę Buddy przez 26 dni i nawrócił samego króla i większą część jego poddanych. Później miał Mahendra w cudowny sposób sprowadzić relikwje Buddy: naczynie, w które ostatni zbierał jałmużnę, i jego prawą kość ramieniową, dla których król zbudował wspaniałą stupę. Oprócz tego w uroczysty sposób przeniesiono na Cejlon gałąź z drzewa bodhi, pod którém Ssakia-muni został Buddą, i pomieszczono w ogrodzie Mahamegha, gdzie dotąd ma się ona przechowywać. Późniejsi władcy Cejlonu byli gorliwymi buddystami, o czém świadczą wzniesione przez nich wspaniałe świątynie i vihary. Nowa religja wywarła dobroczynny wpływ na stan kraju, i jej działaniu głównie przypisać należy rozkwit literatury na Cejlonie. Ztąd buddaizm dalej się rozszerzał, a Cejlon pospolicie jest nazywany „świętą ziemią“. Że kraje: Barman, Arakan, Sjam, Lao i inne z Cejlonu otrzymały naukę Buddy, okazuje się z ich świętego języka i pisma, którém jest narzecze pali. Początek tych missji cejlońskich sięga V w. po Chr. Wtedy poniósł do Indochin niejaki Buddagosza przetłumaczone przez siebie w narzeczu pali księgi buddyjskie. Około 638 r. buddaizm już był zaprowadzony w Arakanie, Barmanie i Sjamie. Toż samo można twierdzić o Pegu, Lao i Kambodży. Tonkin zaś i Kochin-China otrzymały swoję kulturę z Chin i buddaizm mało w tych krajach liczył wyznawców. Na zachodzie nauka Buddy utwierdziła się najpierw w Kaszmirze i Gandarze. Ztamtąd missjonarze przebyli góry Hindukuh i opowiadali ją w Baktrji, około 70 r. przed Chr. Rozszerzeniu buddaizmu na północy sprzyjała szczególniej ta okoliczność, że król Kaniszka, gorliwy buddysta, na początku naszej ery założył wielkie państwo, obejmujące, oprócz znacznej części Indostanu, Kabulistan, ziemie nad r. Oxus położone i krąje środkowej Azji z tamtej strony Belurtagu. Za jego także panowania, jak było wyżej powiedziane, odbył się ostatni synod i redakcja ksiąg świętych została zamknięta. Nie jest pewném, czy jeszcze za staraniem Kaniszki buddaizm rozszerzył się w Malwie, lecz jego działalność obejmowała odległe nawet kraje środkowej Azji; gdyż, kiedy władcy z nad Żółtej rzeki w Chinach dali mu swoich synów na zakładników, Kaniszka przyjął ich życzliwie i pomieścił w klasztorach bud., zkąd téż później prawdopodobnie nową naukę do ojczyzny ponieśli. Po śmierci Kaniszki buddaizm, pomimo nacisku braminizmu, który znowu głowę podnosić zaczął, utrzymał się w owych zachodnich krajach, o czém świadczą, między innemi, monety tamtejsze, na których ciągle spotykamy symbole buddyjskie. Jako krzewiciel nauki bud. występuje około tego czasu filozof Nagardżuna. Sanskrycka kronika Kaszmiru (Radja taringini, ed. Wilson Asiat. Researches t. XV p. 23) tak mówi: „Wtedy jeden bodhisattwa tego kraju został bhamiswarą (t. j. panem ziemi) i Kaszmir był odtąd schronieniem sześciu arhatwas“. Głównie pracował on nad podtrzymaniem buddaizmu w sąsiednim Panczanada. W pierwszej półowie II w. król Meghavahana, panujący nad większą częścią półn. Indostanu, był gorliwym opiekunem religji bud. Następca jego wszakże nie sprzyjał buddaizmowi, który odtąd ustępować zaczął przed braminizmem.
