ścią oburzył pko sobie kardynałów, ci z planami odszczepieńczemi opuścili Rzym i Roberta wybrali na antypapieża, który pod imieniem Klemensa VII rozpoczął szereg zgubnych dla Kościoła antypapieży (1378—1394). Trzecim jego następcą na stolicy biskupiej był Piotr ab Alliaco (ob. Ailly Piotr). Paweł IV, Papież, 12 Maja 1559 r. wyniósł stolicę Cambray (dotychczas należącą do metropolji remeńskiej) do godności metropolitalnej, poddając jej biskupstwa: Arras, Tournay, St. Omer i Namur. Pomiędzy arcybiskupami stolicę tę wsławił Fenelon (ob.). Niestety! trzecim zaraz po Fenelonie arcybiskupem był nędzny Dubois. Za rewolucji straciło Cambray swoje prawa metropolitalne. Konkordat z 1801 wznowione to biskupstwo poddał metropolji paryzkiej; od r. 1841 jest znowu arcybiskupstwem, z jednym sufraganem w Arras. Wspaniała katedra gotycka z rozkazu dyrektorjatu 6 Cz. 1786 została za liche pieniądze (120,000 fr. papierami, t. j. 3.600 fr. rzeczywiście) na rozebranie sprzedaną. Udało się katolikom zabrać głowę i część kości Fenelona, które spoczywają teraz od 26 Paźd. 1822 r. w nowej katedrze, niegdyś benedyktyńskim opackim kościele. — Djecezja ma 67 probostw 1 i 2 klassy, 565 sukkursalji, 182 etatowych wikarjatów; wiernych r. 1863 liczono 1,303,380. Kapituła składa się z 6 wikarjuszów jeneralnych, 10 kanoników, 28 kan. honorowych. Seminarjum większe mają lazaryści, mniejsze kapłani świeccy. W djecezji znajdują się: jezuici w Lille, angielscy benedyktyni 1 klaszt., redemptoryści 3, bracia miłosierdzia Jana Bożego 1, rekolleci 1, zakonnicy towarzystwa Marji 1, kapucyni 1, trapiści 1, maryści 1, bracia szkolni w wielu miejscach, braciszkowie Marji 1, bracia świętej jedności 1, bracia nauki chrześcjańskiej 4, świętego Gabrjela 1, i wiele zgromadzeń żeńskich. Sobory: 1) djecezjalne, odbyły się 1105, 1307, 1550 i 1613; 2) prowincjonalne, 1563, 1567, 1586, 1631 i 1681. Cf. Gallia Christiana III 1..; Neher, Kirchl. Geographie u. Statistik 1, 444. Michaux ainé, Notice historique sur les circonscriptions ecclesiastiques anciennes et modernes du diocèse de Cambrai, Avesnes, Valenciennes, 1867, in-8 s. XVIII 437. N.
Cambridge (czyt. Kembrydż), Cantambrigia, Camboricum. Uniwersytet tego miasta: zarówno jak wszystkie starożytne uniwersytety, powstał ze szkoły kościelnej. Miasto, według tradycji, było kolonją rzymską, której szkoły były uczęszczane przez młodzież zarówno rzymską jak brytańską. Ale czy ta tradycja da się historycznie udowodnić, czy nie, w każdym razie nie podobna z owych czasów wywodzić początków uniwersytetu. Dopiero po strasznych wojnach duńskich, które ciężki zadawały cios cywilizacji angielskiej, w końcu XI w. pięciu nauczycieli ze szkoły klasztornej w Saint-Evroul, we Francji, osiedliło się we wsi Cotemham, niedaleko Cambridge leżącej. Ztamtąd codziennie udawali się na prelekcje do Cambridge, gdzie już poprzednio Sigebert, król Ost-Anglów, założył (w VII w.) szkołę. Po 2 latach ani spichrz przez nich wynajęty, ani nawet kościół miejscowy pomieścić nie mógł słuchaczy. „Bardzo rano rozpoczynały się wykłady, osobno wykładano gramatykę Prisciana dla początkujących, jednocześnie logikę według Arystotelesa dla więcej już rozwiniętych, potém retorykę według Quintyliana i Cycerona, nareszcie teologję dla księży i dla tych ze słuchaczy, którzy już byli usposobieni do słuchania nauk wyższych, przebywszy etykę, czyli trivium, t. j. gramatykę, retorykę i djelektykę; fizykę, czyli quadrivium, t. j. arytmetykę, jeometrję, mu-
