Przyjęty (w Marcu 1147 r.), w kościele ś. Djonizego dał królowi oriflammę i na krucjatę udzielił błogosławieństwo apostolskie. Senat rzymski, dla zapewnienia sobie poparcia pko Papieżowi, wysłał (1145 r.) posłów do Konrada, króla niemieckiego. W liście swoim, do Konrada pisanym (ap. Otton. Fris. De gest. Frid. I 28), senat występował jako piastun wielkiej i świetnej władzy nad całym światem; zamiast prosić Konrada o pomoc i opiekę, senat wzywał go do współudziału w tej jego świetności. Konrad wszakże tak mało zważał na pretensjonalne deklamacje senatorów, że dwóch wówczas przybyłych posłów papiezkich przyjął z wielkiemi honorami. Z pobytu swego we Francji E. korzystał na rzecz Kościoła. W Kwietniu r. 1147 odbył w Paryżu synod, mający na celu zabezpieczenie kościoła francuzkiego pko henrycjanom, heretykom południowej Francji (ob. Bruys Piotr). Na tym samym synodzie wystąpili oskarżyciele pko Gilbertowi porretańskiemu, bpowi w Poitiers: pisma jego były podane synodowi (ob. Hefele, Conciliengesch. §. 618), wyrok zaś odłożony do następnego synodu (1148 r. w Rheims). Pod koniec r. 1147 E. w Trewirze odprawił synod, na którym czytał pisma ś. Hildegardy (Mansi, Concil. XXI 737... Harzheim, Concil. Germ. III 359..) i otrzymał prośbę od króla rzymskiego Henryka (Konrad cesarz udał się na wojnę krzyżową), aby zwolnił z ekskommuniki Agnieszkę, żonę Władysława II, księcia krak., i pomógł jej do odzyskania tronu (ap. Bielowski, Monum. Pol. II 11). Z Trewiru udał się do Reims (ob.), tu odbył sobór (ok. 21 Marca 1148 r.), wydał wyrok w sprawie Gilberta (ob.) porretańskiego; na poprzednią prośbę Henryka, względem Agnieszki, przychylnie odpowiedział (1 Kwietnia 1148 r. ap. Bielowski op. c. s. 12). W Czerwcu 1149 wrócił do Włoch; przy pomocy Rogera neapolitańskiego odzyskał Rzym (Watterich II 306); r. 1150 znów go opuścić musiał. Po dwóch prawie latach, za pośrednictwem Konrada III ces. jeszcze wrócił 9 Grud. 1152 (ib. s. 311—318), zawarł ugodę z Fryderykiem I ces., mocą której Fryderyk zobowiązał się bronić posiadłości papiezkich, Papież zaś przyrzekł koronować go na cesarza i bronić przeciw Grekom (ib. s. 319). E. † w Tivoli 8 Lipca 1153 r., pochowany w Rzymie. Na Stolicy papiezkiej prowadził surowe życie cystersa (Ernaldus, Vita s. Rernar. c. 8). Listy jego papiezkie ap. Migne, Patrol, lat. t. 180 , wyliczenie ich ap. Jaffé, Regesta s. 616..; cf. Fabricii, Biblioth. lat. med.; listy odnoszące się do historji polskiej ap. Bielowski Mon. Pol. II 8—18. W tém ostatniem jednak dziele data pierwszego dokumentu (r. 1144) błędna, gdyż E. obrany Papieżem r. 1145; bulla zaś, odnosząca się do djecezji włocławskiej (ib. s. 13), lepiej jest i z oryginału ap. Rzyszczewski, Kodeks dyplomat. II 1. s. 1. Źródła do żywotu E’a zebrane ap. Watterich, Rom. Pont. vitae, II 281—320, do czego dodaj Miracula s. Eugenii III Papae, auctore anonymo, ap. Martene, Ampliss. coll. VI 1139—42; inne źródła ap. Muratori, Annali d’ltalia, III 437, II 368; ap. Ughelli, Italia s. I 65. O pobycie E’a we Francji ob. Hefele, Conciliengesch. §. 618. Cf. J. Delannes, Hist. du pontificat de Eugène III, Nancy 1737. O drugiej wyprawie krzyżowców za E’a, ob. Krzyżowe wojny. — E. IV (poprzednio Gabrjel Condolmieri). Ur. 1383 r. w Wenecji. Po śmierci ojca swego rozdał ubogim dwadzieścia tysięcy dukatów swojego dziedzictwa i został kanonikiem kongregacji celestyńskiej ś. Jerzego in Alga. Wuj jego Grzegorz XII mianował go swoim skarbnikiem, a r. 1407 bi-
