suje męczeństwo śś. Ruderyka i Salomona (ok. r. 857). 3) Documentum Martyrii, s. Adhortatio ad martyrium, list z więzienia pisany do 2 dziewic: Marji i Flory, również za wiarę uwięzionych. 4) Epistolae (listy), z których jeden pisany do Wilezinda, bpa Pampeluny, drugi do wspomnianego Alvara, wraz z odpowiedzią Alvara, trzeci do Baldegotona, brata Flory. Z Memoriale i z Apologet. opisy męczeństw powtórzyli Bollandyści (w Acta SS.) i Surius. W szystkie pisma E’a wyd. p. t. S. Eulogii Opera omnia ex Petri Poncii Leonis recensione, cum notis, ed. Ambros. Morales, Compluti 1574, i ap. Migne, Patrol, lat. t. 115. X. W. K.
Eunuch. Barbarzyński zwyczaj rzezaństwa pochodzi ze wschodu (Asyrji, Egiptu, Persji) i w głębokiej już spotyka się starożytności. Wypłynął on z niewolnictwa i wielożeństwa. Królowie i magnaci dla straży żon swoich używali eunuchów (ztąd i ich nazwa od — łoże małżeńskie, — mieć, mający straż łoża), którzy często zostawali faworytami i najwyższymi urzędnikami królewskimi. Ztąd też nieraz eunuchami nazywali się dignitarze królewscy, choć nie byli rzezańcami. Takim był Putyfar, eunuch Faraona: miał on żonę i dzieci. Stary Test. zakazuje rzezaństwa, a nawet kastracji zwierząt (Levit. 22, 24. Deut. 23). Zbawiciel (Mt. 19, 12) mówi o innym jeszcze rodzaju rzezańców, w znaczeniu moralném: „którzy się sami otrzebili dla królestwa niebieskiego,“ t. j. którzy wieczną czystość Bogu poślubili dla pewniejszego dostąpienia nieba. Kościół potępiał zawsze kastrację, jak już widać z kanonów apostolskich (22 i 23); w III w. potępił zwolenników Walezjusza, filozofa z Arabji, który uczył (ok. 250 r.), że pożądliwość tak silnie działa w człowieku, iż człowiek oprzeć się jej nie może nawet przy pomocy łaski, i że jedyném lekarstwem jest eunuchostwo. Sobór nicejski r. 325 can. 1 postanowił, że jeżeli kto został eunuchem z powodu choroby, lub przez barbarzyńców okaleczony, może pozostać w duchowieństwie; ktoby zaś siebie samego okaleczył, jeśli mu to wobec duchowieństwa dowiedzioném będzie, ani będzie przypuszczonym do święceń, ani też nie będzie mógł wykonywać tych, jakie otrzymał poprzednio. Eunuchizm z natury rzeczy jest przeszkodą do małżeństwa; gdy wszakże w Hiszpanji zdarzały się małżeństwa, zawierane przez eunuchów, Sykstus V Pap. konstytucją Cum frequenter z d. 13 Kw. 1589 r. ogłosił małżeństwa takie za żadne, dodając nadto, że jeżeli eunuchizm jest notoryczny, małżonkowie z urzędu winni być rozdzieleni. Dopuszczano się jeszcze kastracji dla zachowania śpiewakom dźwięczności głosu, a mianowicie altu i sopranu: takim był sławny śpiewak Broschi (Farinelli † 1782); i nadużycie to, jakie zakradło się pomiędzy śpiewaków kaplicy papiezkiej, surowo wzbronione zostało przez Klemensa XIV, Papieża, ekskomuniką rzuconą na sprawców i obrońców tego nadużycia. Cf. Theoph. Raynaud, Eunuchi nati, facti, mystici, ex sacra et humana literatura illustrati, Divion. 1655; C. d’Ollincan (Ancillon), Traité des eunuques, Trevoux 1707. Ob. nadto a. Skopcy. N.
Euouae są samogłoski wyrazów: seculorum amen (t. j. ostatnie wyrazy z Gloria Patri etc.) i służą w śpiewie chóralnym do oznaczenia tonu, jakim psalm śpiewać należy; po antyfonach bowiem piszą się nad temi samogłoskami charakterystyczne końcowe nuty tonu psalmu następującego.
Euryk, król Wizygotów. Na ruinach zachodniego cesarstw a Rzymskiego powstało w Gallji państwo wizygockie, od miasta Tuluzy Tolozańskiem nazwane, którego założycielem był Wallja. Następcy tego osta-
