do wypędzenia Aecjusza, chciał to samo uczynić Eudoksjuszowi, lecz nie mógł (Theodoret. Hist. II 25, 27); następnie przystał do Macedonjusza (Socrat. II 45) i, zdaje się, że wrócił do Sebasty, gdy Melecjusz przeniósł się na inną stolicę. Na przedstawienie bpów wschodnich, Damazy Pap. wyklął (ok. 374 r.) E’a za błędy macedonjańskie. Oprócz semiarjanizmu i macedonjanizmu, E. nauczał innych błędów, pochodzących z przesadzonej surowości ascetycznej. Błędy te i ich skutki wylicza w swym liście synod gangreński (w Paflagonii ok. r. 380), króry przeciw nim ustanowił 20 kanonów (ap. Mansi, Concil. II 1095..; ap. Hefele, Conciliengesch. § 94). Zwolennicy E’a (eustatjanie) potępiali małżeństwo i tylko bezżennym czynili nadzieję zbawienia; za czém poszło rozwiązanie wielu małżeństw i rozpasanie obyczajów; nabożeństwa odprawiali swoje własne, zwłaszcza jeśli wierni zbierali się na modlitwę w domach, których właściciele byli żonatymi, i jeśli kapłan był żonatym; wszyscy odróżniali się ubiorem jakimś zakonnym: niewiasty nosiły ubiór męzki, utrzymując, że tym sposobem otrzymują łaskę sprawiedliwości; niektóre obcinały sobie włosy pod pozorem nabożeństwa[1]; eustatjanie nazywali się świętymi i przyznawali sobie prawo do wszelkich pierwocin (niby dziesięcin), składanych kościołowi; pościli w niedziele, a innemi postami gardzili; niektórzy zabraniali wcale mięsa; odrzucali nabożeństwa (synaxeis) na cześć śś. męczenników; bogaczom odmawiali zbawienia, jeśliby nie porzucili wszystkiego, co mają. „Oprócz tego, dodaje wspomniany list synodu gangreńskiego, nauczają eustatjanie wiele innych rzeczy, nie opartych na żadnej rozumnej podstawie; nie zgadzają się nawet między sobą, a każdy z nich naucza, co mu się podoba. Synod ich potępia, ogłasza za odłączonych od Kościoła i oświadcza, że dotąd nie będą do jedności przywróconymi, dopóki się nie nawrócą i błędów swych nie potępią“. Samego też E’a synod gangr. potępił już to za błędy, jakich nauczał (wylicza je także Socrates II 43; Sozomen III 14), już za wiele innych wykroczeń przeciw ustawom kościelnym (cf. Sozom. IV 24). Według Sozomena (III 14), E. miał się poddać wyrokom tego synodu, porzucić swój ubiór i inne niodorzeczności. Według niektórych (ob. Vita S. Basilii M. c. 5 n. 4, w Opp. S. Basil. ed Garnerius etc. t. III), większą część powyższych błędów przypisać należy nie samemu E’wi, lecz jego uczniom. Zdaje się, że sekta E’a wkrótce po synodzie gangr. ustała. Temuż E’wi przypisywane były Constitutiones monasticae ad cœnobitas et solitarios (Sozomen II 13), należące do Ascetica ś. Bazylego W. X. W. K. — 3. E. arcbp tessalonicki, żył w XII w. za panowania Komnenów: Jana, Manuela, Aleksjusza i Andronika. Data urodzenia jego i śmierci niewiadoma; jeżeli dokładną jest data jednej z mów jego u Fabrycjusza (Bibl. Gr. v. X lib. 5 c. 42), żył on jeszcze 1194 r. Ur. w Konstantynopolu, kształcił się tamże w klasztorze ś. Eufemji, został zakonnikiem w klasztorze S. Flori, uczonością swoją i krasomówstwem pozyskał przyjaźń ce-
- ↑ Z powodu tej praktyki, synod gangreński (can. 17) stanowi: „Jeżeli niewiasta pod pozorem ascetyzmu obcina sobie włosy, które Bóg jej dał, aby jej przypominały zależność, a tem samem zapomina o swej zależności, niech będzie przeklętą“. Porównawszy ten kanon z błędami E’a, widać, że niewiasty u eustatjanów obcinały sobie włosy dla okazania, że się nie uznają zależnemi od mężów. Dla tego także nosiły ubiór męzki.
