sarza Manuela (1143— 1180), był z kolei djakonem w kościele ś. Zofji, libellorum supplicum magister i nauczycielem wymowy. Na czas nauczycielstwa przypadają wielkie jego uczone prace, jak: Kommentarz na Iljadę i Odyseę (Rzym 1542—50, 4 t.; Lipsk 1825—30, 6 t.), prawdziwa skarbnica nauki klasycznej; Kommentarz do Djonizjusza Periegetes’a i hymnów Pindara (tego ostatniego tylko wstęp się dochował, wyd. Schneidawin, Gött. 1837). Z magistra retorów przeszedł E. na biskupa Myry, ale zanim tę stolicę objął, rozkazem cesarskim przeniesiony został na arcybiskupstwo tesalonickie (r. 1175). Starał się tu podnieść upadłe bardzo nisko życie zakonne: celem zreformowania go napisał: O polepszeniu życia zakonnego (tłum. na język niemiecki Tafel, Beri. 1847), list Do jednego stylity w Tessalonice i O obłudzie. Jako czujny pasterz bronił swoją owczarnię przeciw uciążliwym wyzyskiwaniom, jakich się przy ówczesnym stanie państwa dopuszczali pretorowie i poborcy podatków. Gdy Manuel zanadto mieszał się w rzeczy kościelne, E., pomimo swojej dla niego przyjaźni, energicznie mu się oparł (Cf. Nicetas Choniates, Hist. Manuel. Comn. lib. 7). Nieprzyjaciele E’a sprawili, iż na czas jakiś musiał opuścić swoją stolicę; prawdopodobnie było to za nieprzyjaznego mu Andronika (1180—83). Wówczas napisał E. list do swoich owieczek, który świadczy o niezłomnym jego charakterze. Gdy r. 1185 hrabia Alduin, z Normandami króla Wilhelma, zdobył i gnębił Tessalonikę, E. nie uciekał, pocieszał swoje owieczki, prośbami łagodził surowość wodza łacińskiego i, wreszcie, opisał Historję zdobycia, gdzie ze spadłych nieszczęść chce wydobyć korzyść moralnego i religijnego ducha. Po śmierci Andronika, E. powitał Izaaka II Angelusa, mianowicie w mowie mianej po zwycięztwie nad Scytami, jako zwiastuna szczęścia dla państwa Byzantyńskiego. Prócz kilku mów świątecznych i postnych, pozostało jeszcze po E’u 74 listów do cesarza i innych osób, ciekawe podających szczegóły o publiezném i prywatném życiu ówczesnej epoki. E’a, znanego oddawna jako filologa, ze strony jego kościelnej działalności dał poznać dopiero Tafel, który poraz pierwszy wydał teologiczne jego prace i listy (Frankf. 1832; Uzupełnienia, Berl. 1839).
Eustochja (od εὐστοχος — trafny, bystry; Eustochium) Julia, święta, panna (28 Września), poszła za przykładem matki swej ś. Pauli, która, po śmierci męża swego Toksocjusza, wyrzekła się świata. Urodzona w Rzymie 364 r., około r. 382 obrała sobie za przewodnika w życiu chrześcjańskiem św. Hieronima, który wtenczas przybył do Rzymu i w domu Pauli zamieszkał. Św. Hieronim napisał dla niej traktat o dziewictwie, znany powszechnie pod tytułem Listu do Eustochji, gdzie zalecając stan panieński, wykazuje jak trudnym jest do zachowania, i przepisuje środki do uchronienia się od upadku, jako to: częstą modlitwę, samotność, unikanie światowych zabaw i strojów, oraz wszystkiego, co pobudza zmysłowość; pracę, czuwanie nad sercem i zmysłami swemi, umiarkowane ale częste posty, skromność w jedzeniu i piciu, a nadewszystko pokorę i niedowierzanie samemu sobie. Św. Hieronim pisze, że św. Paula od dzieciństwa przyzwyczaiła św. Eustochję do używania bardzo skromnej odzieży, i że ciotka jej Pretekstata, gdy pewnego dnia przybrała ją w bogate i strojne suknie, widziała we śnie anioła, który groźnemi słowy zgromił ją za to, iż śmiała się dotknąć rękami swemi dziewicy poślubionej Chrystusowi Panu i usiłowała przywieść ją do próżności. Gdy r. 385 św. Hieronim opuścił Rzym, E. i św. Paula udały się z nim do
