Gabbałha.—Gabler. 3 Podczas ostatniego takowego wyjścia, gdy tłumy odrzekły: „Jeżeli tego wypuścisz, nie jesteś przyjacielem Cezara..." Piłat przestraszony już, zdaje się, nie wracał do izby sądowej, tylko „przywiódł przed ratusz (adduiit foras) Jezusa i siadł na stolicy sądowej, na miejscu, które zowią Litho-strotos, a po żydowsku Gabbatha" (Joan. 1. c.). Dwa tu zachodzą pytania: l-o co do kształtu Gabbathy? i 2-o co do jej położenia? Co do i-o. Już z samej nazwy (X£$o<;—kamień, aiploróę—zasłany) wypływa, że było to miejsce kamieniami większemi lub mniejszemi zasłane. Wiadomą zaś jest rzeczą, iż rzymscy magnaci w swych salonach miewali pavimentum tessellatum v. yermiculatum (cf. Isidor. Orig. XV 8), t. j. posadzkę mózajkową, ułożoną z drobnych kawałków różnokolorowego marmuru (Plinius, Ilist. nat. 1. 36 c. 60, 61, 64); nawet wodzowie takową posadzkę z sobą wozili podczas wojny i na niej stolicę sądową (j3ij[).a) stawiali (Suetonius, Caesar. c. 46. Cf. Casaubon, objaśn. do tego miejsca; Salmasius ad Solin. I 854). Posadzka takowa zwała się Xiftóarpo>Tov (Muller, Arch&ol. s. 394, gdzie są zebrane miejsca z pisarzy o tym wyrazie). To samo musiało być przed domem sądowym Piłata, z tą może różnicą, że lithostroton zapewne było stałem, nie przenośnem, i już dawno znanćm w Jerozolimie, skoro miało i żydowską nazwę: gabbatha. Ten ostatni zaś wyraz jest syrochaldajskim (Xnj?25 gibeatha, v. Xi"QJ gibbata), znaczy miejsce gładkie, a tłutaacz syryjski oddał go przez okrągłość. Prawdopodobnie wszystkie 3 nazwiska (grec., chald. i syryjskie) określają pod trojakim względem formę gabbathy, że była estradą równą, okrągłą i kamieniami wysadzaną. Na niej stawiano krzesło sędziowskie, co było potrzebne do ważności wyroku (Joseph. FI. De Bel. J. II 9, 3. 14, 8. Suetonius 1. c.) i było oznaką powagi sędziowskiej. 2-0. O położeniu g. to tylko wiadomo, że była przed ratuszem, jak widać z toku mowy u ś. Jana (18, 28. 33. cf. 19, 13); ratusz zaś (praetorium) był w cytadelli, zwanej Antonia (ob. Akra), położonej na wzgórzu Akra. Według jednych g. była wewnątrz cytadelli, według innych (ob. Sepp, Jeru-salem I 302) przed cytadellą, naprzeciw świątyni. Dziś pokazują to miejsce wewnątrz koszar tureckich: jest ono pierwszą stacją drogi krzyżowej, lecz nieprzystępnćm dla chrześcjan, którzy modlić się mogą tylko w pobliżu gabbathy. Niektórzy wreszcie mniemali, że g. jest to samo co Gazith, miejsce zebrania dla sanhedrynu; inni jeszcze kładli je w obrębie świątyni, lub na placu zwanym Xystus (Joseph. FI. De B. j. II 16, 3), będącym przy moście, który łączył górę Sion z górą Moria. Ob. J. H. Friedlieb, Arch&ologie der Leidengeschichte unsers H. Jesu Chr., Bonn 1843 s. 103..; Dat heilige Land, 1861 str. 113; 1863 s. 151; 1867 s. 34. X. W. K. Gabler. I. Jan Filip, jeden z najkonsekwentniejszych teologów Iu-terańskich. Ur. 1753 w Frankfurcie nad Menem, od 1 7 72—1 7 78 r. oddawał się teologji w Jena, szczególniej pracując nad exegezą, do czego zachęcali go Griesbach i Eichhorn; jako repetent wykładał w Gotyndze filozofię i ezegezę, następnie został prorektorem gimnazjum w Dortmund, r. 17 87 w Altdorf, po otrzymaniu stopnia doktora, uczył teologji. R. 1812 wezwany do Jeny, umarł tam 17 Lutego 1826 r., jako najstarszy professor, radca konsystorski i dyrektor protestanckiego seminarjum. Zostawił wiele rozpraw akademickich, których spis znajduje się w Acta
