Gallikanskie swobody. 31 a jeżeliby się pomylił, przez inne kościoły dałby się wnet na dobrą drogę naprowadzić <). Bossuet, któremu polecono redakcję deklaracji, podał (17 Marca 168 2) cztery projekty tez gallikańskich, z których przechował się tylko projekt przyjęty (19 Marca) przez zgromadzenie. Dyskussji nie było żadnej. Treść tej deklaracji, w 4 artykułach zawartej, a zaliczającej się szczególniej do dokumentów swobód gallikańskich, jest następna: 1. Ś. Piotrowi i jego następcom dana jest władza tylko w duchownych, nie zaś w świeckich i doczesnych rzeczach (ukryta myśl tego artykułu była ta sama, co wyżej pierwszego z 6 art. Sorbony). 2. Obok władzy Papieża, a raczej po nad tą władzą jest powaga soborów powszechnych, odpowiednio do uchwał soboru konstancjeńskiego, i to tak chciał sobór kon-stancjeński na czas nietylko odszczepieństwa, ale bezwzględnie. 3. Papież obowiązany jest rządzić podług świętych kanonów i szanować swobody gallikańskie. 4. W rzeczach wiary Papież ma najwyższe znaczenie, ale wyrzeczenie jego nie jest nieodmienne (irreforir.abile), jeżeli nie przyłącza się do niego zgoda Kościoła (Cleri gallicani de ecclesiastica potestate de-claratio, ap. Bossuet, Oeuyres; ap. Dupin, De potest. eccles). Tegoż samego dnia wyprawiono do wszystkich biskupów Francji okólnik, napisany przez Choiseula, gdzie, po oddanej Papieżowi pochwale, jest mowa o konieczności soborów i wezwanie duchowieństwa do bacznego czuwania, aby ani w kościele, ani w szkole nie uczono nic "przeciwnego tej deklaracji. Do króla zaś udało się zgromadzenie z prośbą (także 19 Marca) o zatwierdzenie deklaracji i poparcie do jej powszechnego przeprowadzenia. Król nietylko zatwierdził (2 2 Marca) deklarację, ale nakazał zarejestrować ją we wszystkich uniwersytetach i parlamentach, zakazując przy-tćm teologom nauczać inaczej. W tym celu professorowie obowiązani zostawali zaprzysięgać deklarację przed objęciem katedry i corocznie swoje zeszyty prelekcyjne przedstawiać jeneralnemu prokuratorowi; nanka czterech artykułów zostawała obowiązkową we wszystkich kollegjach: nikt na przyszłość nie mógł zostać licencjatem, kto wprzód artykułów tych publicznie w swoich tezach nie bronił (Sfondrati, Regale Sacerd. 129). Sorbona, jakkolwiek już poprzednio złamana, opierała się przez parę miesięcy z zarejestrowaniem deklaracji. W całej Europie uchwały zgromadzenia wywołały zdumienie i powszechną krytykę (Fleury, Hist. t. 65 p. 245; Gerin, op. c. p. 38 7). Wiele uniwersytetów wyraźnie pko nim wystąpiło. Papież tylko nadspodziewanie długo milczał: żadna cenzura, żadna nagana nie spadała z Rzymu na deklarację; kwestja ta poruszoną została dopiero wówczas, gdy król dwóch członków owego zgromadzenia z 1682 r. mianował na stolice biskupie. Innocenty XI odmówił swego zatwierdzenia. Ludwik XIV zabronił innym nominowanym, którzy w deklaracji nie mieli udziału, udawać się po zatwierdzenie do Rzymu, jakkolwiek Papież nie robił względem nich żadnej trudności. Tym sposobem ') Naukę tę swoją przedstawił Bossuet w rozprawie z bpem Choi«eul'em; spisał ją Fenelon, który był obecnym rozprawie; wydrukował zaś ją po raz pierwszy Emery w Nouv. opusculoa de M. l'abbe Fleury, 1'aris 1807; przedrukowana ap. Guillemin, Memorandum des libertes et des servitudes de l'egl. gallic. p. 256. Pojedynczy Papież jest podług niego omylny, ale nie cały szereg Papieży Def. declarationis 10 1. c. 5.
