44 Galura.—Gams. Christenund des wahren Seelsorgers (Augsb. 1 80 7, 2 cz.; 2-e wvd. przez Ambr. Stapfa pomnożone, Brixen 1 835, 2 v.); Sittenlelire naoh der Ord-nunq der 10 Gebote in 29 Christenlehren (bezimiennie; 2-e wyd. przejrzane przez W. Wittmanna, Landshut, 1832); Lehrbucli der christl. Wohlgezo-genheit, Beitrag zur allgemein. VolksbilJung (Augsb. 182 3; 5-e wyd. ib. 1841). Wydal także Ruinarta (ob.) Acta Hart. i w in. Ob. Thesaurus libror. rei calhol., Wurzburg 1850 s. 272. N. Gamaliel (hebr. moim nagrodzicielem Bóg). |. Za czasów Mojżesza książę pokolenia Manasse (Num. I 10. 2, 20), o którym nic więcej niewiadomo.—2. za czasów Chrystusa był znany G., jako znakomity nauczyciel prawa, faryzeusz, którego uczniem był św. Paweł Apost. (Act. 22, 3); jest to ten sam, który w sanhedrynie jerozolimskim o chrystjanizmie wyrzekł znane swe zdanie: jeśli to jest dzieło ludzkie, samo z siebie upadnie; jeśli zaś dzieło Boskie, to i wysoka rada nic przeciwko niemu zrobić nie zdoła (Act. V 38). Ponieważ ów G. jako nauczyciel prawa u ludu wielki miał szacunek (Act. V 34), a historja żydowska jednego tylko w owym czasie sławnego nauczyciela prawa, toż imię noszącego, wymienia, t. j. syna Symaona, a wnuka Ilillela, zapewne więc jest to jedna i ta sama osoba. Talmud często go pochwałami obsypuje, a nawet nazywa go świetnością prawa. Był to mąż niepodzielający w wielu razach zasad faryzejskich: i tak, nie radził nigdy używać gwałtownych środków przeciw ludziom innej nauki; tylko na umyślnych zdrajców religji radził wprowadzić do synagogi modlitwę, połączoną z przekleństwem. Że w Pto-lemaidzie w łaźni się kąpał, gdzie stał posąg Afrodyty, i że w swojej pieczęci miał jakiś obraz wyryty, dowodzi, że nie był ścisłym faryzeuszem. Jemu pierwszemu nadano tytuł rabban (mistrz nasz), a jego znaczenie było tak wielkie, że od jego decyzji zależało, kiedy ma być święcony nów, albo kiedy rok ma być przedłużony przez wtrącenie jednego miesiąca (Cf. Wagenseil, Sota 991; Jost, Geschichte der Israeliten III 16 9). Według podań chrześcjańskicb, miał się Gamaliel razem z Nikodemem na chrystjanizm nawrócić i umrzeć śmiercią błogosławionych (Waqenseil 1. c. p. 9 9 2; Calmet, Diet. Biblie, s. v.). Ś. Chryzostom podaje (Hom. 14 in Act. Ap.), iż nawróci! się on jeszcze przed św. Pawłem. Na gruncie swoim Kafargamala, oddalonym na 6 godzin od Jerozolimy, pochować on miał ciało św. Stefana i sam chciał około niego być pochowanym. W elenchu Bollandystów znajduje się G. razem z Nikodemem i Abibon'em (synem G'a) pomieszczony pod d. 2 Grudnia. ( Wetzer). X. F. S. Gams Pius Bonifacy, ur. 23 Styczn. 1816 r. w Mittelbuch, w Wirtembergskiem; 1 839 wyświęcony na kapłana, spełniał w biskupstwie rottenburgskiem do 18 47 r. częścią obowiązki pasterskie, częścią nauczycielskie, następnie do r. 1855 był professorem teologji i filozofji w se-minarjum w Hildesheim, poczem wstąpi! do nowicjatu benedyktynów w Mo-nachjum i złożył tam śluby zakonne 5 Paźdz. 1856; jest doktorem teologji i filozofji, członkiem królewskiej hiszpańskiej akademji nauk, przeorem i magistrem nowicjuszów w opactwie św. Bonifacego w Monachium. Dzieła jego odnoszą się po większej części do historji kościelnej, odznaczają się erudycją i duchem kościelnym. Takiemi są: Series episcoporum ecclesiae catholicae, quotquot innotuerunt a Beato Petro" Apostolo. A multis adjutus ed. p. p. B. Gams, Ratisbonae 1873 in-4, dzieło nader pracowite, zawierające nietylko spis djecezyj i ich bpów, tak dawniejszych jak
