64 Gaza.—Gazer. firjusza, żeby zburzył świątynię Marnjona; na jej miejscu stanął kościół w formie krzyża, uroczyście poświęcony 406 r. Za ś. Hieronima liczyła się G. jeszcze do miast pierwszego rzędu (Onomastic. cf. Comment. in Isai 17, 3). Jeszcze ok. r. 600 była w całej swej świetności (Antonini Itiner. c. 3 3). K. 634 zdobył ją kalif Amru i wielki kościół obrócił na meczet. Podczas wojen krzyżowych G. do tego stopnia upadla, że przez pewien czas leżała w gruzach i wcale zamieszkaną nie była (Wilhelm, z Tyru XVII 12). Baldwin III r. 115 2 zajął ją, ufortyfikował i oddał w lenność templarjuszom; lecz r. 1187 znów popadła w ręce muzułmanów. Obecnie liczy przeszło 15,000 mieszkańców, między którymi 10 część jest chrześcjan. Grecy i Ormianie mają tu swe kościoły. Ob. Reland, Palaest. s. 7 8 7; G. Siber, Progr. de Gaza Palaest. opp., Lips. 1715 (po większej części o bpach Gazy do VI w.); J. F. Burscher, In Stephani Byzantini de G. narrationem disquisitio, Lips. 1 7 64; tegoż De G. derelicta futura, ib. 1 7 68; Sepp, Jerus. 1863, 11 52 2; Movers, Die Phóniz. I 17z, 662. X. W. K. Gazer. I hebr. Gezer, lub Gazer, 70: TaCep, miasto chananejskie, między Bethoron i morzem Śródziemnem (Jos. 16, 3), zdobyte przez Jozuego (Jos. 10, 33. 12, 12), oddane najprzód pokoleniu Efraima, jako na zachodniej jego granicy leżące (Jos. i 6, 3), potem lewitom (Jos. 21, 21), lecz pozostawało w rękach chananejczyków (Jos. 16, 10. Jud. 1, 29. III Reg. 9, 16); za Dawida zaś było w rękach filistynów (I Reg. 5, 17.. I Par. 20, 4), potem dostało się w ręce króla egipskiego, a od niego otrzymał je Salomon w posagu za żoną, córką tegoż króla, i ufortyfikował (III Reg. 9, 15. 16). Jaka miejscowść dziś odpowiada tej dawnej fortecy, nie wiadomo, a to tem bardziej, że i w księgach Macha-bejskich spotykamy fortece tegoż lub podobnego imienia, których położenie między Bethoron i morzem Śródziemnem wypada. I tak np. Juda Machabeusz, stojący obozem pod Emmaus (Nikopolis), pobił wojsko Gor-gjasza i ścigał je aż do Gezeron (FaCepa, w licz. mn.) i aż do pól Idu-mei, i „Azotu i Jamnji" (I Mach. 4, 15); a żeEuzebjusz (Onomast.) kładzie Ga-zero 4 mile rzymskie (1 */a godz. drogi) na półn. od Emmaus, więc niektórzy biorą dzisiejsze el-Burdż za Gazer, czyli Gezeron (Robinson, Pal&st. 1841, II 21 1, 272), leży ono między Bethoron a morzem Śródziemnem, bliżej Betho-ronn (prawie o 3 mile ang. na zach.) i na półn. względem Emmaus, t. j. pod 35" 2' dług. wsch. i 31° 54' szer. półn., w połud.-zach. części pokolenia Efraima (cf. Jos. 16, 3). Na posiedzeniu akademji napisów w Paryżu (16 Sierp. 18 72) Clermont-Ganneau, ajent konsulatu francuzkiego w Jerozolimie, czytał rozprawę o odszukanych przez siebie jakoby szczątkach tej fortecy. Mieści on ją przy jakiejś wiosce Khulda, której nie ma na dokładnej mappie Van-de-VaIde'go.—2 Gdzieindziej znowu autor I Mach. 7, 39—45 (cf. Joseph FI. Ant. XII 10, 5) opowiada, że Juda Machabeusz stał obozem pod Adasa (Adarsa), a Nikanor pod Bethoron, odleglćm o 30 stadjów (l% godziny drogi) od Adasy, w polud. zach. stronie. Oba wojska uderzyły na siebie: Juda zwyciężył i ścigał wojsko Nikanora „od Adasy aż do Gazara (rdOjpa w licz. mn.) drogą jednego dnia." Gdy zaś Gazer (el BurdżJ, o którem mówiliśmy poprzednio, było bardzo blisko Bethoronu, a Gazara, według I Mach. 7, 4 5 była odległą od Adasy i Bethoronu o cały dzień drogi, więc Gazara leżała prawdopodobnie tam, gdzie dziś wioska Jazur, pod 34° 50' dług. i 32° »zer., od
